پیام خراسان - اکو ایران /بررسی‌ها نشان می‌دهد در حداقل 11 سال گذشته روند ضریب جینی و نسبت هزینه‌ خانوارهای دهک دهم به دهک اول همسو بوده است.
ضریب جینی در سال گذشته 0.3979 بوده که نسبت به سال 1401 افزایش یافته است. همچنین محاسبات نشان از آن دارد که نسبت هزینه دهک ده به دهک یک در مناطق شهری و روستایی روندی صعودی داشته است. با توجه به اینکه این نسبت در کل کشور هنوز توسط مرکز آمار اعلام نشده ولی روند این دو متغیر از سال 91 تا الان مشابه بوده، انتظار می‌رود با وجود رشد ضریب جینی، این نسبت نیز افزایش یابد.
شایان ذکر است که دو متغیر ضریب جینی و نسبت هزینه دهک دهم که ثروت‌مندترین قشر جامعه محسوب می‌شوند به دهک اول که فقیرترین قشر جامعه هستند، نشان‌دهنده شدت نابرابری در جامعه است.

روند مشابه ضریب جینی و نسبت هزینه دهک ده به هزینه دهک یک
آمارها از سال 91 تا 1401 نشان از آن دارد که روند ضریب جینی و نسبت هزینه دهک ده به دهک یک در برخی سال‌ها صعودی و در برخی سال‌ها نزولی بوده است.
تورم حاکم بر فضای اقتصاد کشور و در نتیجه آن کمتر شدن مقدار حقیقی یارانه‌های پرداختی مصوب در سال 89 که به یارانه 45 هزار تومانی معروف است موجب شده دو متغیر ضریب جینی و نسبت هزینه دهک ده به دهک یک از سال 92 تا سال 97 روندی صعودی به خود بگیرند. به این صورت که ضریب جینی در سال 92 معادل 0.365 بوده و در سال 97 به 0.4093 افزایش یافته است. همچنین نسبت هزینه ثروت‌مندترین قشر جامعه به فقیرترین قشر در این مدت صعودی بوده و از 10.68 به 14.5 رسیده است. در واقع در سال 97 هزینه خانوارهای دهک دهم 14.5 برابر هزینه خانوارهای دهک اول بوده است.
در مقابل بعد از تصمیم دولت مبنی بر افزایش قیمت بنزین در سال 98 و پرداخت یارانه جهت جبران افزایش هزینه ناشی از این تصمیم ضریب جینی و نسبت هزینه دهک دهم به دهک اول با کاهش مواجه شد. به طوری که تا سال 1401 این دو متغیر روندی نزولی را تجربه کردند. در این مدت ضریب جینی از 0.4093 به 0.3877 کاهش یافته است. همچنین هزینه خانوارهای دهک دهم به دهک اول به نزدیک 13 برابر رسیده است. این درحالی است که در سال 97 این نسبت برابر با 14.5 برآورد شده است.
پیش‌بینی از روند نسبت مخارج دهک‌ها
ضریب جینی در سال گذشته نسبت به سال 1401 روندی صعودی را تجربه کرده و از 0.3877 به 0.3979 رسیده است. با این‌حال در سال گذشته نسبت مخارج ثروت‌مندترین قشر جامعه(دهک دهم) به فقیرترین(دهک اول) در کل کشور اعلام نشده است.
محاسبات اکوایران حاکی از آن است که در سال 1401 هزینه خانوارهای دهک دهم حدود 11 برابر هزینه خانوار دهک اول در مناطق شهری بوده است. همچنین در سال گذشته این نسبت برابر 12.52 برآورد شده است. در مناطق روستایی نیز در سال 1401 نسبت هزینه‌های دهک دهم به دهک اول 16.9 بوده که در سال گذشته به 17.24 افزایش یافته است.
بنابراین می‌توان انتظار داشت به علت اینکه در هر دو نقاط شهری و روستایی این نسبت افزایشی بوده در کل کشور نیز روندی صعودی داشته است.
توضیحاتی درباره ضریب جینی و نسبت هزینه دهک‌ها
مرکز آمار هر سال اقدام به انتشار گزارش هزینه درآمد خانوار می‌کند. در این گزارش هزینه خانوارهای شهری و روستایی به تفکیک دهک‌ها اعلام می‌شود. همچنین در گزارش توزیع درآمد نیز نسبت هزینه خانوارها در دهک‌های مختلف به یکدیگر اعلام می‌شود. اگر تمام خانوارهای کشور به ترتیب میزان هزینه از کمترین به بیشترین مرتب شوند و هر 10 درصد آنها در یک گروه قرار گیرند، دهک‌های هزینه‌ای ایجاد می‌شوند. به این ترتیب، دهک اول شامل 10 درصد از فقیرترین خانوارها در جامعه و دهک دهم شامل 10 درصد از ثروتمندترین آنها است. به علت اینکه داده‌های درآمدی چندان قابل اعتماد و دقیق نیستند، معمولا از آمارهای هزینه‌ای استفاده که دقت بالاتری دارند.
برای مثال نسبت هزینه دهک دهم به دهک اول، نشان از آن دارد که هر سال هزینه این دو دهک به یکدیگر چه مقدار از هم فاصله دارد. هرچه این نسبت بیشتر باشد به معنای نابرابرتر شدن توزیع درآمد و هرچه کمتر شود خبر از بهبود نابرابری می‌دهد.
یکی دیگر از شاخص‌های سنجش نابرابری درآمد جامعه، ضریب جینی است. ضریب جینی عددی است بین صفر و یک که در آن صفر به معنی توزیع کاملا برابر درآمد یا ثروت و یک به معنای نابرابری مطلق در توزیع است.
روند دو متغیر ضریب جینی و نسبت هزینه دهک دهم به دهک اول معمولا با یکدیگر مشابه هم هستند مگر اینکه تغییراتی در توزیع درآمد دهک‌های میانی رخ بدهد که در نتیجه آن ضریب جینی متاثر شده و ممکن است منجر به روند متفاوت این دو متغیر شود.