پیام خراسان - در سال هایی دور که از آن تنها خاطره ای محو پیداست، کتاب و مطالعه جزو عادت های روزانه اهالی خانه به حساب می آمد. از کیهان بچه ها و مجله سبز گرفته تا رمان های سووشون و همسایه ها. دیوان حافظ و گلستان سعدی که جای خودش را داشت و شاهنامه، در مجامع هنری و نقالی خوانی ها کارکرد خودش را.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
سال های زیادی است قفسه های کتابخانه ها در منازل بیشتر حکم دکور را دارند و کتاب ها جا خوش کرده اند برای این که دکور نمود نازیبایی نداشته باشد. دیگر حتی دیدن آن که کتابی غیر درسی بخواند کمی عجیب به نظر می رسد و از دید برخی حتی دل خوشی فرد تلقی شود. خرید کتاب بیشتر حرکتی تجملاتی است یا پرستیژ فرهنگی و این مقوله در سبد خانوار جایی ندارد.
به گفته هادی ابراهیمی سنائی رئیس انجمن ناشران کتاب در ایران آمارهای متعددی از سرانه مطالعه گفته می‌شود و اندازه‌های اعلام شده از 2 دقیقه تا 120 دقیقه متغیر است.
آمار سرانه مطالعه در ایران از آمارهایی است که برای هر ایرانی جذابیت دارد، طبق آمار، ایرانیانی که علاقه‌مند به مطالعه کتاب هستند بیشترین علاقه را به مطالعه کتاب‌های ادعیه و قرآن با 33.3 درصد، سپس رمان و داستان با 16.2 درصد و روانشناسی و تربیت 8.8 درصد در تبه‌های اول تا سوم قرار دارد.
سرانه مطالعه کتاب توسط افراد 15 ساله به بالا در ایران نشان می‌دهد سرانه مطالعه کتب غیردرسی (به‌جز قرآن و کتب ادعیه) 4 ساعت در ماه است و البته کل سرانه مطالعه کتب غیردرسی ایرانیان در ماه، 6 ساعت و 32 دقیقه است.
زمان‌های اعلام شده برای مطالعه هر ایرانی 2 دقیقه (بدون زمان خواندن قرآن، مفاتیح و روزنامه) و اگر زمان درس خواندن را هم به آن اضافه کنیم 10 دقیقه به طور میانگین می‌توان بیان کرد در حالی که سرانه مطالعه کتاب در دنیا 45 دقیقه در روز است.
سرانه بالای مطالعه در کشورهای توسعه یافته‌ای نظیر ژاپن با سرانه 90 دقیقه مطالعه در روز یا انگلیس با حدود 55 دقیقه در روز نشان از شاخص بالای توسعه در این کشورهاست. با این وجود، میزان مطالعه در کشوری مثل آمریکا بسیار کم است.
امروز 24 آبان ماه روز کتاب، کتابخوانی و کتابدار است و سی و دومین هفته کتاب استان فارس با خبرهای خوب و برنامه های مختلف آغاز به کار کرده است.
به همین بهانه سرانه مطالعه در بین مردم فارس و چرایی پایین بودن این سرانه را در این مجال بررسی کردیم.
دلایل زیادی برای کاهش مطالعه عنوان می شود از سانسور و ترجمه های نامطلوب گرفته تا هزینه های بالای خرید کتاب و به خصوص نقش اثرگذار فضای مجازی. نسل جدید با محاصره شدن توسط اینترنت و انواع شبکه های جذاب عامه پسند، رغبتی به مطالعه ندارند و اگر خوشبینانه به این موضوع بنگریم تنها کتاب های صوتی هستند که از قبل این فضا توانسته اند آمار را کمی بالا نگه دارند.
فارسی ها و کتاب
در فارس نیز خبرهای خوبی از میزان مطالعه به گوش نمی رسد. به گفته مدیرعامل مجمع خیرین شهرساز و فرهنگ‌ساز شیراز وقتی سرانه مطالعه 5 دقیقه در روز است نمی‌توان انتظار تحول در مسایل فرهنگی و اجتماعی را داشت.
‌سید عبدالرضا دستغیب معتقد است مهمترین دستگاهی که می‌تواند این سرانه مطالعه را در جامعه بالا ببرد آموزش‌و‌پرورش است. وی تصریح می کند: وقتی برای معیشت مردم یارانه پرداخت می‌شود، برای حیات فکریشان هم باید یارانه پرداخت شود.
‌اما محمد فرخ‌زاده عضو هیات مدیره مجمع خیرین شهرساز و فرهنگ‌ساز شیراز نیز می گوید: آمار‌ها نشان می‌دهد که ٩٧ درصد جمعیت استان فارس اهل کتاب و کتابخوانی نیستند.
داریوش نویدگویی مدیر انتشارات نوید شیراز، هم ضمن گلایه از مشارکت نهادها در هفته کتاب گفت: این در حالی است که حمایت نهادها مصوبه دولت است.
وی با تاکید بر اینکه امسال نیز این اتفاق نیفتاد، افزود: اهمیت کتاب به برگزاری یک هفته نیست زیرا با توجه به فرهنگ، تمدن و تاریخی که این شهر دارد هر روز باید به کتاب اختصاص یابد.
نویدگویی تصریح کرد: درخواست می کنم از دستگاه ها و بخش خصوصی که کتابخانه داشته باشند و طرح مبادله کتاب در سازمان ها ایجاد شود.

مدیرکل کتابخانه های عمومی فارس از برنامه های متنوعی در هفته کتاب سخن گفت.
محمدحسین فیروزی افزود: 43 پروژه فعال مربوط به کتابخانه‌های عمومی در فارس وجود دارد که 12 مورد آن در دست بهره‌برداری قرار دارد که بهره‌برداری از این 12 پروژه 9.8 به زیربنای کتابخانه‌ای در استان فارس و 43 درصد به زیربنای کتابخانه‌های عمومی شهر شیراز اضافه می‌شود.
«طرح سفیر»، طرح «کتاب شو»، رویداد «اوراق سینا»، «دفتر نسرین و گل» برپایی کوچه باغ‌های ادبی 37 شهرستان فارس، تجلیل از پیشکسوتان کتابدان و کتاب‌یار فارس، بازدید از چاپخانه‌ها و کتابفروشی‌ها و دیدار با اهالی کتاب و کتابخوانی استان از دیگر ویژه برنامه‌های هفته کتاب فارس است. اما آیا برگزاری برنامه‌های مناسبتی و مقطعی می‌تواند تأثیری بر افزایش سرانه مطالعه و ترویج فرهنگ کتابخوانی داشته باشد؟
«خبر جنوب» طی گفت و گویی با مردم شیراز از میزان مطالعه و دلایل بی رغبتی آن ها پرسیده که در ادامه می خوانید:
*فاطمه بنکدار، کارمند:
کششی به مطالعه در این شرایط ندارم و آخرین کتابی که خواندم «میشل اوباما شدن» بود. کتاب صوتی گوش می کنم اما ورق زدن کتاب چاپی را بیشتر می پسندم چون مطالب آن برایم ماندگارتر است.
*سمیه اشرافی، کارمند:
آخرین کتابی که خواندم «هنر رندانه به هیچ گرفتن» بود که آن را هم کامل نخواندم در واقع وقت کتاب خواندن ندارم.
*آرزو کیومرثی­­، آرایشگر:
آخرین کتابی که خواندم «کیمیاگر» بود اما معمولا ترجیح می دهم کتاب را صوتی گوش کنم.
*پریسا تیموری، کارمند:
به مطالعه خیلی علاقه مندم اما فرصت من برای مطالعه در روز تنها در حد چند دقیقه است که آن هم نمی توانم تمرکزی روی مطالب داشته باشم. آخرین کتابی که خواندم «وابی سابی» بود و تنها حین رانندگی کتاب صوتی گوش می کنم.
*فهیمه رحمانیان، آنلاین شاپ:
فرصت کافی و مناسب برای مطالعه ندارم و آخرین کتابی که خواندم «وقتی نیچه گریست» بود. هر از گاهی کتاب صوتی گوش می کنم.
*موسی طالبی، دندان پزشک:
کتاب می خوانم و آخرین کتابی که خواندم رمان «بیگانه» بود. حین رانندگی پادکست می شنوم اما کتاب صوتی به ندرت. پادکست هایی راجع به بعضی کتاب ها گوش کرده ام اما روال در این پادکست ها ساده سازی و تحلیل موضوع و خواندن قسمت هایی از کتاب و تفسیر و بحث راجع به آن است. نسخه های کاغذی با توجه به تمرکز بهتر و ارتباط تصویری با سطر سطر کتاب را مناسب تر می دانم.
*مریم ده بزرگی، کارمند:
آخرین کتابی که خواندم «سقوط» بود و ترجیح می دهم کتاب را در دست بگیرم و بخوانم و پادکست گوش نمی کنم.
*راحله یکتافر، مدرس زبان:
«بیگانه» آخرین کتابی بود که خواندم و کتاب صوتی را ترجیح می دهم چون دسترسی به آن راحت تر است و در هر شرایطی از اتوبوس و پیاده روی و ... می توان گوش کرد.
*فائزه محمودزاده، کارمند:
کتاب «راهبری زندگی با شهود درونی» آخرین کتابی بود که خواندم و بسته به موضوع کتاب صوتی گوش می کنم مثلا کتاب های عمومی را صوتی و کتاب های تخصصی را متنی مطالعه می کنم. تا جایی که منجر به آسیب به بینایی نشود نسخه الکترونیکی را ترجیح می دهم.
*مریم بنائی، خانه دار
کتاب «بیگانه» آخرین کتاب بود تا به حال کتاب صوتی گوش نکرده ام چون نمی توانم تمرکز کنم و کتاب فیزیکی را ترجیح می دهم.