بزرگنمايي:

پیام خراسان - گروه فرهنگ و ادب: صنعت نشر کتاب یکی از قدیمی‌ترین صنایع فرهنگی و هنری است که در طول تاریخ تحولات متعددی را تجربه کرده است. ظهور هوش مصنوعی و فناوری‌های مرتبط با آن یکی از تأثیرگذارترین تغییراتی است که می‌تواند ماهیت این صنعت را تغییر دهد.
اگر این فناوری در چارچوب اخلاق، قانون و فرهنگ به‌کار گرفته شود، می‌تواند آرمان‌شهری برای افراد بشر بسازد.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
در مقابل، سوءاستفاده از هوش‌مصنوعی و نبود نظارت کافی ممکن است آن را به ویرانه تبدیل کند.
وضع قوانین سخت‌گیرانه جهت حفاظت از حریم خصوصی و حقوق افراد؛ ترویج سواد دیجیتال، افراد بشر باید با مزایا و مخاطرات هوش مصنوعی آشنا شوند؛ حمایت از محتوای فرهنگی بومی؛ توسعه محتوای محلی با استفاده از فناوری هوش‌مصنوعی می‌تواند به حفظ هویت فرهنگی کمک نماید.
برای بررسی بیشتر هوش مصنوعی و استفاده از آن در صنعت نشر سراغ محمدمهدی سیدناصری مدرس دانشگاه و پژوهشگر حقوق بین‌الملل کودکان رفتیم و با او به گفتگو پرداختیم.
مشروح متن این گفتگو را در ادامه می‌خوانید؛
* آقای ناصری آیا استفاده از هوش مصنوعی در صنعت نشر کتاب آسیب‌زننده است؟ چرا؟
هوش مصنوعی در نشر کتاب ابزاری چندوجهی است که می‌تواند هم سودمند باشد و هم پیامدهای نامطلوبی داشته باشد. این تأثیرات به نحوه و میزان استفاده از آن بستگی دارد.
کاهش عمق خلاقیت و کیفیت آثار یکی از چالش‌های استفاده از این ابزار است چراکه الگوریتم‌های هوش مصنوعی، همچون مدل‌های تولید متن، بر اساس داده‌های موجود در پایگاه داده خود عمل می‌کنند. در نتیجه، آن‌ها توانایی خلاقیت انسانی و تولید محتوای اصیل و عمیق را ندارند. این امر به تولید آثاری منجر می‌شود که ممکن است از نظر ادبی و فرهنگی کم‌ارزش باشند.
افزایش تولید محتوای سطحی و تکراری از دیگر چالش‌های استفاده از هوش مصنوعی در صنعت نشر است. دسترسی آسان به ابزارهای تولید محتوا ممکن است منجر به افزایش کتاب‌های تکراری یا کم‌ارزش شود که بازار را اشباع و مخاطبان را از محتوای ارزشمند دور می‌کند. همچنین این ابزار منجر به تهدید شغل‌های انسانی می‌شود؛ چراکه اتوماسیون فرآیندهای ویرایش، طراحی جلد، یا حتی نگارش می‌تواند جایگاه شغلی متخصصان این حوزه را به خطر بیندازد.
الگوریتم‌های هوش مصنوعی معمولاً از داده‌های جهانی برای آموزش استفاده می‌کنند. این امر می‌تواند آثار تولیدی را از ویژگی‌های بومی و هویت فرهنگی دور کند.
اما استفاده از هوش مصنوعی فرصت‌ها و مزایایی را هم در بردارد از جمله اینکه سرعت و کارایی بالا؛ هوش مصنوعی می‌تواند فرآیندهایی نظیر ویرایش، صفحه‌آرایی، و ترجمه را تسریع کند و هزینه‌ها را کاهش دهد. همچنین استفاده از فناوری‌های ترجمه مبتنی بر هوش مصنوعی می‌تواند انتشار آثار به زبان‌های مختلف را آسان‌تر کند و بازارهای جدیدی را برای نویسندگان و ناشران ایجاد کند.
* استفاده از نرم افزارهای اصلاح و ویرایش متن در کتاب‌ها چه آسیب‌هایی می‌تواند داشته باشد؟
نرم‌افزارهای ویرایش متنی، از جمله ابزارهای گرامر و سبک نگارش، در بسیاری از موارد می‌توانند به نویسندگان و ویراستاران کمک کنند. اما استفاده گسترده و بی‌رویه از این ابزارها ممکن است پیامدهای منفی از جمله تاثیر بر اصالت و سبک نویسندگی؛ این نرم‌افزارها معمولاً جملات را به شکلی اصلاح می‌کنند که از نظر ساختاری و دستوری صحیح باشد، اما ممکن است سبک منحصر به فرد نویسنده را تغییر دهند یا حذف کنند.
نرم‌افزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی اغلب قادر به درک ظرایف فرهنگی و معنایی نیستند و ممکن است اصلاحاتی انجام دهند که با فضای اثر سازگار نباشد. همچنین وابستگی بیش از حد به این ابزارها می‌تواند باعث تضعیف مهارت‌های نویسندگی و ویرایشی انسان شود.
از طرفی به دلیل الگوهای استانداردی که این نرم‌افزارها استفاده می‌کنند، کتاب‌ها ممکن است شباهت‌های زیادی در نگارش پیدا کنند که این امر به کاهش تنوع سبک‌ها منجر می‌شود.
* استفاده از برخی ابزارهای هوش مصنوعی در فرایند نگارش و خلق محتوا را چطور ارزیابی می‌کنید؟
استفاده از این ابزارها و برای مثال مقوله‌ای به نام چت جی‌پی‌تی یکی از نوآوری‌های قابل توجه در زمینه مدل‌های زبانی است که می‌تواند به نویسندگان در تولید محتوا کمک کند. اما استفاده از آن در حوزه نشر کتاب مزایا و معایب خاصی دارد. برای مثال ایده‌پردازی و پیش‌نویس‌های اولیه را در پی داشته باشد؛ چت جی‌پی‌تی می‌تواند به نویسندگان در ایجاد ایده‌های جدید یا نوشتن پیش‌نویس‌های اولیه کمک کند.
این ابزار می‌توان به تحقیق و اطلاعات عمومی نیز کمک کند؛ برای مثال در جمع‌آوری سریع اطلاعات برای نگارش کتاب‌های علمی یا تحقیقاتی مفید باشد. از طرفی می‌تواند کاهش زمان تولید محتوا را در پی داشته باشد؛ چراکه تولید سریع متن‌های اولیه می‌تواند زمان نگارش را کاهش دهد و نویسندگان را برای کار بر روی جنبه‌های خلاقانه‌تر آزاد کند.
استفاده از چت جی‌پی‌تی ممکن است باعث تولید محتواهایی شود که فاقد عمق خلاقیت و اصالت انسانی هستند. همچنین ممکن است وابستگی نویسندگان را در پی داشته باشد؛ نویسندگان ممکن است به جای تلاش برای تقویت توانایی‌های خود، به این ابزار وابسته شوند.
همچنین مشکلات اخلاقی را در پی داشته باشد؛ چراکه استفاده بی‌رویه از چت جی‌پی‌تی ممکن است باعث ایجاد آثاری شود که نویسنده واقعی مشخصی ندارند، که این موضوع مسائل اخلاقی در زمینه مالکیت معنوی ایجاد می‌کند.
* به نظر شما هوش مصنوعی می‌تواند در پیمایش دقیق تر بازار نشر و یا نمایشگاه کتاب اعم از تعداد بازدید، میزان خرید و غیره کمکی داشته باشد؟
هوش مصنوعی می‌تواند ابزار قدرتمندی برای تحلیل بازار و بهینه‌سازی تجربه مخاطبان باشد. به طور مثال تحلیل داده‌های رفتاری را در پی داشته باشد؛ الگوریتم‌های هوش مصنوعی می‌توانند رفتار خریداران را از طریق داده‌های فروشگاه‌های آنلاین و نمایشگاه‌ها تحلیل کرده و روندهای آینده را پیش‌بینی کنند.
شخصی‌سازی تجربه مشتریان نیز از دیگر امکاناتی است که استفاده از این ابزار در پی دارد؛ برای مثال نمایشگاه‌های کتاب می‌توانند با استفاده از هوش مصنوعی کتاب‌هایی متناسب با علایق هر بازدیدکننده را پیشنهاد دهند.
همچنین هوش مصنوعی می‌تواند تقاضا را پیش‌بینی کند به این ترتیب ناشران می‌توانند با تحلیل داده‌ها، میزان تقاضا برای ژانرهای مختلف را پیش‌بینی کرده و تولیدات خود را بهینه کنند.
بهبود خدمات آنلاین نمایشگاه‌ها از طریق پلتفرم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی، تجربه بازدید آنلاین از نمایشگاه‌های کتاب را هم می‌تواند تعاملی‌تر کند.
* به نظر شما هوش مصنوعی می‌تواند الگوریتمی برای تبلیغات آنلاین کتاب‌ها و معرفی آن به خوانندگان ارائه کند و در نهایت به ایجاد بازار رقابتی در صنعت نشر کمک کند؟
هوش مصنوعی توانایی چشمگیری در بهبود تبلیغات آنلاین کتاب‌ها و ایجاد رقابت در بازار نشر دارد.
هدف‌گیری دقیق مخاطبان از طریق ارائه الگوریتم‌های یادگیری ماشین می‌توانند علاقه‌مندی‌های کاربران را شناسایی کرده و کتاب‌هایی متناسب با سلیقه آن‌ها را پیشنهاد دهند.
بهینه‌سازی استراتژی‌های بازاریابی نیز از دیگر امکانات است. ناشران از این طریق می‌توانند از تحلیل‌های پیشرفته برای طراحی کمپین‌های تبلیغاتی مؤثرتر استفاده کنند. همچنین این امکان می‌تواند برای ناشران کوچک با کاهش هزینه‌های تبلیغات هدفمند، فرصت ایجاد کنند. به این ترتیب ناشران کوچک می‌توانند در بازارهای رقابتی حضور پیدا کنند.
افزایش دسترسی جهانی و تبلیغات آنلاین مبتنی بر هوش مصنوعی می‌تواند به معرفی آثار به مخاطبان جهانی کمک کند و مرزهای جغرافیایی را از بین ببرد.
هوش مصنوعی یک فناوری دوگانه است که هم فرصت‌ها و هم چالش‌هایی را برای صنعت نشر کتاب ایجاد می‌کند. استفاده هوشمندانه و متعادل از این فناوری می‌تواند موجب تسریع فرآیندها، افزایش دسترسی به منابع و بهبود تجربه مخاطبان شود. در عین حال، باید از آسیب‌هایی مانند کاهش کیفیت محتوای ادبی، وابستگی بیش از حد به فناوری و از بین رفتن هویت فرهنگی جلوگیری کرد.
اما در ایران، با توجه به ویژگی‌های خاص بازار نشر، استفاده از هوش مصنوعی نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و همکاری میان متخصصان حوزه نشر، فرهنگ، و فناوری است.
کد خبر 6348201