بزرگنمايي:

پیام خراسان - به گزارش خبرگزاری مهر، ابوالفضل خراسانی گفت: تفسیر گران سنگ تسنیم در واقع دایره المعارف شیعه است، یعنی یک مجموعه‌ای که به لحاظ علوم قرآن و تفسیر و علوم حکمی فلسفه، کلام و عرفان دارای مضامینی استثنایی است.
دبیر اجرایی همایش تفسیر تسنیم افزود: منهج تفسیری آیت الله العظمی جوادی آملی در این تفسیر به پیروی از استاد گرانقدرشان مرحوم علامه طباطبایی (ره)، تفسیر قرآن به قرآن است.
ولی در اینجا چالشی نیز مطرح است. یعنی برخی می‌گویند ممکن است معنی تفسیر قرآن به قرآن همان مفهوم برگرفته از حسبنا کتاب الله باشد، پس در واقع جایگاه سنت و اهل بیت (ع) و روایات در این تفسیر چیست؟ در اینجا برخی محققین و اساتید دانشگاهی نیز در مقطع دکتری رساله خود را در زمینه جایگاه سنت در تفسیر قرآن به قرآن نگاشته اند که مشخص می‌کند که این بزرگان در تفسیر قرآن به قرآن قطعاً جایگاه مهمی برای سنت در نظر داشته اند.
معاون فرهنگ و دین بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسرا بیان کرد: با مراجعه به تفسیر گرانسنگ تسنیم می‌بینیم که جایگاه احادیث و و روایات در این تفسیر بسیار پررنگ است. در واقع اگر از بحث عقلی نیز به این مسأله بنگریم جایگاه عقل در فهم آیات و سنت و نسبت آنها با آیات نیز جایگاه بسیار مهمی است.
خراسانی بیان کرد: حضرت استاد جوادی آملی جایگاه برجسته ای برای عقل قائل هستند و این مسأله نیز در تفسیر تسنیم جایگاه خود را نشان داده است. در همین راستا پژوهشگاه علوم وحیانی معارج وابسته به بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسرا کتابی را حدود 260 صفحه تحت عنوان سنام معرفت قرآن در تفسیر تسنیم منتشر کرده تا علاقه مندان به مطالعه این اثر با ویژگی‌های خاص فکری و علیم مؤلف این اثر آشنا شوند.
وی گفت: بخش اول این کتاب به حیات علمی حضرت آیت الله جوادی می‌پردازد که حیات علمی و قرآنی ایشان بسیار برجسته است. بخش دوم این کتاب به روش شناسی و منهج علمی ایشان و ویژگی‌های تفسیر تسنیم می‌پردازد. در یکی دیگر از بخش‌های این کتاب به مسأله کتاب شناسی و منابع اشاره شده است که منابع این کتاب این اثر عظیم تفسیری نیز کاملاً بیان شده است.
بهره‌گیری از 500 منبع علمی در تفسیر تسنیم
معاون فرهنگ و دین بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسرا با اشاره به اینکه در کتاب تفسیر تسنیم از نزدیک به 500 منبع علمی استفاده شده است، بیان کرد: تمام این منابع در این اثر علمی لیست شده است. در بخش کتاب شناسی نیز به کتاب‌هایی که تحت تأثیر تفسیر تسنیم هستند نیز اشاره شده است. حدود 12 کتاب تفسیری متأثر از تفسیر تسنیم تا این لحظه شناسایی شده است که در این بخش از آنها شرح شده است.
وی ادامه داد: یکی از بخش‌های این کتاب، بخش مقالات علمی مرتبط به تفسیر تسنیم است که در این بخش بیش از 120 مقاله علمی پژوهشی چاپ شده شناسایی شده است. بخش بعدی نیز شامل پایان نامه‌های ارشد و سطح سه حوزه و رساله‌های دکتری حوزه و دانشگاه است که در این بخش بیش از 600 پایان نامه و رساله دفاع شده را نیز شناسایی کرده ایم.
دبیر اجرایی همایش تفسیر تسنیم ادامه داد با اشاره به استقبال قابل توجه خواهران حوزوی از ورود به عرصه پژوهش در خصوص تفسیر تسنیم بیان کرد: شاید بتوان گفت که یکی از مهمترین دلایلی که بانوان رغبت و استقبال خوبی نسبت به آثار آیت الله العظمی جوادی آملی بخصوص تفسیر تسنیم دارند به این دلیل است که ایشان نگاه و توجه خاصی به موضوع بانوان دارند. مثل کتاب زن در آینه جلال و جمال و بعضی از آثار که حدود پنج کتاب ایشان به شکل مستقل به موضوع زنان پرداخته است.
آغاز راه انتشار تفسیر تسنیم از سال 1375
وی در خصوص شروع انتشار اثر تفسیری تسنیم گفت: اولین چاپ از 1375 شروع شده و چاپ این مجلدات تا 1403 ادامه داشته است. در واقع این کتاب برگرفته از درس گفتارهای تفسیری آیت الله العظمی جوادی آملی است که خود این درس گفتارها سابقه چهل ساله دارد. به تعبیر خود حضرت استاد که در آخرین دیداری که با جمعی از محققین حوزه داشتند فرمودند تفسیر تسنیم محصول حوزه علمیه است نه کار شخصی من و البته فرمودند که این مساله اصلاً تعارف نیست و باور دارم که این اثر نمی‌تواند کار یک نفر باشد.
معاون فرهنگ و دین بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسرا بیان کرد: تفسیر گرانسنگ تسنیم قرار بود 100 جلد باشد ولی با افزایش صفحات به جای 500 صفحه در 800 صفحه، مجموعه مجلدات را به 80 جلد رساندیم.
خراسانی ادامه داد: یکی از نکات جالب تفسیر تسنیم آن است که آیت الله العظمی جوادی آملی در جلد اول 168 صفحه مقدمه را به قلم خویش نگاشته اند. ایشان در این مقدمه به منهج و روشناسی و امتیازات این روش می‌پردازند. همچنین در جلد 80 نیز خاتمه این اثر به قلم ایشان کل فرایند شکل گیری و انگیزه نگارش اثر بیان شده است. همچنین در بخش پایانی فرمودند که این تولید عظیم علمی به برکت خون شهدا و زحمات امام راحل و نظام اسلامی و انقلاب اسلامی عرضه شده است.
تفسیر تسنیم 80 جلد است
وی در بیان یکی از تفاوت‌های تفسیر تسنیم آیت الله العظمی جوادی آملی با کتاب گرانسنگ المیزان مرحوم علامه طباطبایی (ره) یادآور شد: یکی از این تفاوت‌ها در تعداد مجلدات است که تفسیر تسنیم شامل 80 جلد است و کتاب المیزان که در ابتدا پنج جلد بود بعداً به حدود 20 جلد افزایش یافت. استاد جوادی آملی بیان کردند که المیزان در ابتدا پنج جلد بود ولی سه عامل جنگ جهانی، مباحث حقوق بشر و جریان مشروطه باعث شد که این اثر به 20 جلد افزایش یابد. در واقع وظیفه یک مفسر آن است که نیازهای معرفتی نظام اسلامی را شناسایی کند و به قرآن و عترت عرضه نماید و از آن پاسخ گرفته و به جامعه برگرداند.
معاون فرهنگ و دین بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسرا افزود: در بسیاری از جلسات تفسیری و درس گفتارها اساتید و شاگردان مبرز ایشان سؤالاتی را متناسب با نیازهای روز مطرح می‌کردند و بخش مهمی از پاسخ‌ها نیز متناسب با همین نیازها بیان می‌شد که در واقع به به روز کردن متن این تفسیر می‌انجامید.
دبیر اجرایی همایش تفسیر تسنیم بیان کرد: یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های تفسیر تسنیم این است که بعضی‌ها از استاد می‌پرسیدند که آیا این کتاب ترجمه المیزان است؟ که ایشان می فرموند این اثر در واقع «تسنیم المیزان فارسی» است. نکته مهم این کتاب آن است که این اثر به زبان فارسی نوشته شده است و شاید بگوییم که اینک زبان تشیع به زبان فارسی است. به تعبیر استاد وقتی زبان این کتاب، فارسی است دایره مخاطبان آن نیز گسترش می وشمول بیشتری از افراد جامعه را در بر می‌گیرد.
معاون فرهنگ و دین بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسرا بیان کرد: نام این اثر برگرفته از یک عنوان قرآنی است که ظاهراً از همان آیه «مزاجه من تسنیم» آمده است. در واقع مشی ایشان در بسیاری از این نام گذاری‌های علمی نیز برگرفته از علاقه وافر به ادبیات قرآنی است. مثل کتاب «رحیق مختوم» که اثر فلسفی‌شان است نیز از یک واژه قرآنی برگرفته شده است.
وی ادامه داد: استاد جوادی آملی اشراف کاملی روی تیم‌های تحقیقاتی و علمی و انتشار این کتب داشته اند. در بحث نگارش اثر در سالهای اخیر چند گروه علمی با این مجموعه همکاری می‌کردند. شاگردان ایشان نقش بسیار مهمی در این زمینه داشتند.
تفسیر تسنیم اثر حوزه علمیه است
وی در پاسخ به این سوال که چه شد ایشان فرمودند این اثر، اثر کل حوزه‌های علمیه است، اظهار کرد: وقتی به درس ثابت تفسیری ایشان که چهل سال به شکل منظم و بدون وقفه در بدنه و با حضور شاگردان و اساتید حوزه برگزار شده است می‌نگریم می‌بینیم این چرخش علمی نقش مهمی در گسترش مفاهیم هر درسی دارد. این جلسات سال‌ها در یک ساعت مشخص بین 11 تا 12 برگزار می‌شد و طلبه‌ها و اساتید برای استفاده از این درس رفت و آمدها داشتند. در واقع حضرت آیت الله جوادی آملی با این درس، قرآن را از مهجوریت خارج کردند. ایشان حتی در درس فقه نیز نگاه خاص قرّآنی دارند و در واقع تلاش کردند که آیات الهی را از طریق فقه به صحنه بیاورند.
معاون فرهنگ و دین بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسرا افزود: اینکه آیت الله العظمی جوادی آملی بیان می‌کنند که اثر، اثر حوزه است بدین معنی است که این کتاب محصول چهل سال رفت وآمد طلاب و اساتید در جلسات تفسیر قرآن ایشان است. در واقع حیات علمی بخش زیادی از طلبه‌ها با این تفسیر تسنیم رقم خورده است. برخی از این اساتید سال‌ها در درس حضور می یافتندو برخی از شاگردان نیز تمام این سال‌ها را به شکل ثابت پای درس استاد بودند.
وی یادآور شد: اینکه ایشان به تأثیرات انقلاب اسلامی در تفسیر تسنیم اشاره کردند، از جهات مختلفی قابل بررسی است. در این باره فرمودند که این اثر به برکت زحمات امام و خون پاک شهدا و انقلاب اسلامی به ثمر رسیده است برگرفته از عمق تفکر و عنایت ایشان به انقلاب اسلامی و امام و شهدا است. معنی این سخن آن است که انقلاب اسلامی که به برکت رهبری امام راحل و خون پاک شهدا حاصل شد بستر ایجاد این فضای عظیم را ایجاد کرد که یکی از شاگردان امام (ره) یعنی آیت الله جوادی آمدی به صحنه بیایند و در میدان تفسیر و علم چنین آثار شاخصی را تولید کنند.
خراسانی بیان کرد: اگر بگوییم این اثر علمی و تفسیر عظیم حاصل عمر گرانمایه آیت الله العظمی جوادی آملی است سخنی به گزافه نگفته ایم، در همه سال‌هایی که در محضر ایشان فعالیت کرده ام به عینه شاهد اهتمام و جدیت و دائمی ایشان در زمینه این تفسیر عظیم بوده ام. ایشان از بسیاری فرصت‌ها حتی زیارتی مستحبی از جمله حج و… گذشتند تا این اثر عظیم علمی را به ثمر برسانند.
دبیر اجرایی همایش تفسیر تسنیم عنوان کرد: با توجه به این نکته این استاد گرانمایه از ابتدا نیز فرموده بودند جلسات تفسیر باید ضبط شود این کار انجام شده است، ولی متأسفانه ها فیلم بخش سالهای اولیه این جلسات وجود ندارد و فیلم‌ها مرتبط به سال 72 به بعد است.
100 محقق و دست اندرکار علمی و اجرایی پای کار تفسیر تسنیم
خراسانی با ذکر این مطلب که حدود 100 محقق و دست اندرکار علمی و اجرایی پای کار تفسیر تسنیم بودند، گفت: این افراد شامل مدیران علمی و پژوهشی، پیاده کنند گان صوت، مقابله گران متن و… می‌شود. ولی همه این فعالیت‌ها زیر نظر خود حضرت استاد بوده و اصلاح و اشارات و اضافات نیز به قلم مبارک استاد انجام می شده است.
معاون فرهنگ و دین بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسرا بیان کرد: بر اساس آماری که انجام شده است حدود دوازده نفر تمام عمر خود را صرف این تفسیر کرده اند و برخی محققین ما 34 سال از عمر خود را در این مسیر صرف کرده اند. به خاطر دارم که در اوایل فعالیت‌های مجموعه پژوهشی علاوه بر اینکه تعطیلی نداشتیم برخی محققین ما از صبح تا دوازده شب با عشق و علاقه به کارهای فنی و علمی مشغول بودند. این عشق و علاقه‌ای که منبع اصلی آن عشق وافر آنها به قرآن و فرهنگ قرآنی بود یک عنصر بسیار حیاتی و زیبا بود.
وی اظهار کرد: نکته جالب آنکه حضرت استاد همیشه نگاه خاصی به همه محققین و فعالانی که در این عرصه به هر میزانی اثرگذار بودند داشتند و برای اینکه حق شناسی نیز از آنها صورت بگیرد تلاش شده است که از همه فعالان این حوزه در کتاب نام برده شود. این افراد شامل نمونه خوان‌ها و… هم می‌شود.
معاون فرهنگ و دین بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسرا با اشاره به همایش نکوداشت و اختتام اثر عظیم تسنیم گفت: آیت الله اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه کشور رئیس این همایش هستند که ایشان نیز تاکید داشتند از همه کسانی که در این اثر فعالیت داشتند باید تجلیل شود، زیرا این افراد تربیت شدگان حوزه و آینده فعالیت‌های قرآنی حوزه و کشور هستند که قطعاً در این همایش از آنها تجلیل به عمل می‌آید.
6 اسفند زمان برگزاری همایش
دبیر اجرایی همایش تفسیر تسنیم افزود: همایش تفسیر تسنیم با مصوبه شورای سیاست گذاری که به ریاست آیت الله اعرافی و 15 نفر از فحول حوزه و بزرگان حوزه تشکیل شده است، مصوب شد. همایش مذکور ششم اسفند امسال در سالن همایش‌های مدرسه دارالشفاء قم برگزار می‌شود. البته این مسأله نیز به پیشنهاد حضرت استاد بود، زیرا این اثر متعلق به حوزه است و این سالن نیز در بطن حوزه علمیه پرافتخار قم و مدرسه فیضیه قرار دارد.
وی با اشاره به تشکیل دبیرخانه دائمی تفسیر تسنیم بیان کرد: این دبیرخانه که ریاست آن با آیت الله اعرافی است و دبیری اجرایی آن با بنده است با دبیری علمی مشترک حجج اسلام والمسلمین پارسا نیا و مرتضی جوادی آملی فعالیت می‌کند.
دبیر اجرایی همایش تفسیر تسنیم گفت: مرحله اول ما که 6 اسفند برگزار می‌شود شامل رونمایی از آثار تفسیری شامل 20 جلد موضوعی و 20 جلد تفسیر تسنیم است. در حوزه بین الملل نیز تلاش داریم که مهمانانی از کشورهای مختلف را به این مراسم دعوت کنیم. در همین حین به میهمانان این همایش کتابی که از آن سخن به میان آمد نیز اهدا می‌شود.
برگزاری پیش نشست‌های علمی در داخل و خارج از کشور
وی با اشاره به برگزاری پیش نشست‌های علمی پیرامون این اثر در داخل و خارج از کشور بیان کرد: فعالیت‌های دبیرخانه از ابتدای سال آینده نیز به شکل جدی دنبال خواهد شد. دبیرخانه دائمی در واقع دارای دو وظیفه مهم است که اولین آن برگزاری همایش و معرفی جوانب این اثر گرانسنگ به جامعه است و همچنین آشنا کردن مردم در داخل و خارج و گروه‌ها و نخبگان علمی جهان با این اثر است. در همین زمینه ترجمه عربی کتاب مذکور در حال انجام است که امیدواریم به همایش برسد. همچنین ترجمه انگلیسی نیز به اشکال مختلف در حال انجام است. در واقع می‌توان گفت که اختتامیه این همایش سرآغاز جدی کار این دبیرخانه است. زیرا این اثر وزین دایره المعارف فرهنگ شیعه است که قرار است به نیازهای گسترده معرفتی و علمی دنیای امروز پاسخ بدهد.
خراسانی در پایان گفت: باید فراورده‌های تولیدی این اثر علمی به اشکال مختلف در جامعه علمی و دانشگاهی و حوزوی متجلی شود. در این زمینه نیازمند پژوهش‌های کاربردی مبتنی بر تفسیر هستیم که این دبیرخانه می‌تواند نقش فعالی در این حوزه ایفا کند. یکی از کارهای ما آسان سازی و روان سازی و تلخیص این کتاب است که قطعاً ارائه نرم افزاری این اثر نیز از مهمترین اقدامات ما خواهد بود.
کد خبر 6365160