پیام خراسان

آخرين مطالب

عبدالملک بن نوح کیست و چگونه ثبات را در قلمرو سامانیان حفظ کرد؟ گفتگو

عبدالملک بن نوح کیست و چگونه ثبات را در قلمرو سامانیان حفظ کرد؟
  بزرگنمايي:

پیام خراسان - اقتصاد24- هدی کاشانیان : عبدالملک بن نوح سامانی (954–961 میلادی) پنجمین امیر سلسله سامانیان بود که پس از درگذشت پدرش نوح بن نصر (امیر حمید)، در سنین جوانی به حکومت رسید. او به دلیل سیاست‌ها و عملکردش به «امیر رشید» معروف شد. 
زندگینامه عبدالملک بن نوح عبدالملک بن نوح سامانی در حدود سال 942 میلادی در بخارا، پایتخت سامانیان، متولد شد.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
او فرزند نوح بن نصر سامانی (امیر حمید) بود و در یکی از دوران‌های پرشکوه حکومت سامانیان به دنیا آمد. کاخ سامانیان در بخارا، مرکز علم، فرهنگ و سیاست، محل رشد و تربیت او بود. وی از سنین کودکی، در کنار پدرش با امور حکومتی آشنا شد و با درباریان و فرماندهان ترک که در ارتش سامانی نفوذ داشتند، تعامل داشت. پادشاهی عبدالملک بن نوح پس از درگذشت نوح بن نصر سامانی (امیر حمید) در سال 954 میلادی، فرزندش عبدالملک بن نوح در سن حدود 13 سالگی به‌عنوان پنجمین امیر سامانی به تخت نشست. حکومت او در ابتدا تحت نفوذ وزیران و فرماندهان نظامی، به‌ویژه غلامان ترک قرار داشت که نقش مهمی در امور دربار ایفا می‌کردند. عبدالملک در شرایطی به قدرت رسید که سامانیان همچنان یکی از حکومت‌های قدرتمند شرق ایران و ماوراءالنهر بودند، اما نفوذ غلامان ترک در ارتش و دربار افزایش یافته بود. در دوران او، این غلامان ترک نفوذ بیشتری پیدا کردند و به اصلی‌ترین نیروی نظامی و سیاسی دربار سامانی تبدیل شدند. عبدالملک تلاش کرد اقتدار حکومت را حفظ کند، اما با چالش‌های زیادی از سوی فرماندهان نظامی و درباریان مواجه شد.
در این زمان هر کس طمع رسیدن به امارت را داشت. در آغاز فرمانروایی او ابومنصور محمد بن عزیز به مقام وزارت رسید. ابوسعید بکر بن مالک فرغانی که توسط نوح بن نصر به مقام سپهسالاری خراسان انتخاب شده بود در جایگاه خود باقی ماند. او قبل از آنکه بخارا را ترک کند در تثبیت حکومت عبدالملک تلاش کرد و در 954 میلادی وارد نیشابور شد. ابوعلی محتاج (چَغانی) که از برکناری و عزل خود ناخشنود بود، در نیشابور خطبه به نام خود خواند. اما پس از آنکه وضعیت خراسان را آشفته دید، به رکن‌الدوله حسن دیلمی در ری پناه برد و در سال 954 میلادی حکومت خراسان را با کمک آل بویه به دست گرفت؛ بنابراین ابوعلی محتاج با لشکرکشی خود نیشابور و شهر‌های دیگر خراسان را تحت سلطه خود گرفت. 
بیشتر بخوانید: منصور بن نوح کیست و مهم‌ترین اقداماتش در دوران پادشاهی چه بود؟
اما بعد از به امارت رسیدن عبدالملک بن نوح، او توسط سپهسالار خراسان به نام بکر بن مالک شکست خورد و به رکن الدوله در ری پناه برد. رکن الدوله در سال 954 میلادی با کمک ابوعلی، گرگان را تصرف کرد و آنجا را تحت سلطه خود گرفت و حسن بن فیروزان تا جاجرم پیش‌آمد. سرانجام سپاه خراسان مهاجمان را سرکوب کرد و در اول 954 میلادی آنان به ری بازگشتند. در آخر 954 میلادی ابوعلی محتاج که سامانیان بیم او را داشتند، در اثر بیماری وبا در ری درگذشت. بدون شک مرگ این سپهسالار برای سامانیان خبر خوشی بود.
قتل بکر بن مالک به دستور عبدالملک بن نوح در سال 954 میلادی سامانیان به همراه دو لشکر از خراسان به ری و اصفهان رسیدند. محمد بن ماکان پس از تصرف اصفهان در 954 میلادی در جنگی که با ابوالفضل بن العمید داشت به دست او اسیر شد. سپس رکن الدوله با بکر بن مالک مصالحه کرد و با پرداخت سالانه دویست هزار دینار ری و تمام شهر‌های جبل را تحت سلطه خود حفظ کرد. اما پس از این مصالحه دربار شهر بخارا از سپهسالار جدید آزرده خاطر شد. پس از مدتی لشکریان به منظور شکایت از بکر نزد عبدالملک رفتند و گفتند که بکر آنان را تحقیر کرده و در تحقق نیازهایشان کوتاهی می‌کند. اما احتمالاً هنگامی که رکن الدوله تعهد داد که از خلیفه عباسی برای بکر بن مالک هدایا و حکم فرمانروایی دریافت کند این مسئله باعث شد دربار سامانی از بکر بن مالک رنجیده خاطر شود. به همین دلیل زمانی که بکر در 956 میلادی به منظور دریافت هدایا از امیر سامانی به بخارا آمد و ادای احترام کرد الپتکین حاجب در دربار امیر بر اساس توطئه‌ای از پیش تعیین شده او را به قتل رساند.
مهم‌ترین اقدامات عبدالملک بن نوح 1. تلاش برای کاهش نفوذ غلامان ترک
او قصد داشت نفوذ بیش از حد فرماندهان نظامی ترک را محدود کند، اما موفق نشد. برخی از این غلامان مانند الپتکین در تصمیم‌گیری‌های حکومتی دخالت می‌کردند.
2. حفظ ثبات در قلمرو سامانیان
او تلاش کرد مرز‌های حکومت را حفظ کند و از حملات خارجی جلوگیری کند. درگیری‌هایی با حکومت‌های محلی و شورشیان داخلی داشت، اما کنترل کلی حکومت را حفظ کرد.
3. ادامه حمایت از علم و فرهنگ
مانند سایر امیران سامانی، عبدالملک نیز از دانشمندان، شاعران و فقهای اسلامی حمایت کرد.
بخارا همچنان مرکز فرهنگی و علمی جهان اسلام باقی ماند.
مرگ عبدالملک بن نوح در سال 961 میلادی، عبدالملک در اثر یک حادثه مرموز در جریان بازی چوگان جان خود را از دست داد. برخی مورخان معتقدند که او عمداً به قتل رسیده است، زیرا دربار او پر از توطئه‌های سیاسی و دخالت غلامان ترک بود. پس از مرگ او، برادرش منصور بن نوح سامانی به حکومت رسید. در زمان فرمانروایی او خراسان امنیت و آرامش داشت. اما بعد از مرگ عبدالملک آشوب و شورش خراسان را فراگرفت. سرانجام برادرش منصور بن نوح به جای او به سلطنت رسید.
نتیجه‌گیری
به دلیل سیاست‌های قاطعانه‌اش در برابر غلامان ترک و تلاش برای حفظ استقلال سامانیان، به «امیر رشید» معروف شد. با این حال، نفوذ بیش از حد فرماندهان ترک و اختلافات داخلی، حکومت او را با بحران مواجه کرد. مرگ او در اوج جوانی باعث شد که سامانیان بیش از پیش درگیر بی‌ثباتی‌های داخلی شوند.

لینک کوتاه:
https://www.payamekhorasan.ir/Fa/News/835237/

نظرات شما

ارسال دیدگاه

Protected by FormShield
مخاطبان عزیز به اطلاع می رساند: از این پس با های لایت کردن هر واژه ای در متن خبر می توانید از امکان جستجوی آن عبارت یا واژه در ویکی پدیا و نیز آرشیو این پایگاه بهره مند شوید. این امکان برای اولین بار در پایگاه های خبری - تحلیلی گروه رسانه ای آریا برای مخاطبان عزیز ارائه می شود. امیدواریم این تحول نو در جهت دانش افزایی خوانندگان مفید باشد.

ساير مطالب

بازخوانی آهنگ فرامرز اصلانی توسط گرشا رضایی

رونالدو در عربستان از کوره در رفت!

امباپه: الخلیفی را ببینم‌ با او دست می‌دهم!

ادامه خشم کومان علیه ستاره لیگ عربستان

جت اختصاصی سیتی برای بازیکنش بعد از بازی با ایران

لیگ عربستان 71 بازیکن ملی‌پوش دارد!

کلید حل معمای مرگ مارادونا با مدل سه بعدی خانه

لواندوفسکی: بعد از بردن اتلتیکو نخوابیدم!

یک کارت زرد فاصله رافینیا تا ترکیب بارسلونا!

سرنوشت طارمی به عربستان گره خورد

پیوند قلم و سنگر در مسیر خدمت‌رسانی

میدان خراسان ، زیباترین ایستگاه متروی پایتخت

تجلیل از مدیر دفتر اسناد و تراث حوزه علمیه خراسان در سی‌امین همایش تجلیل از خادمان قرآن

تصاویر/ حضور فرمانده مرزبانی خراسان رضوی در هنگ مرزی سرخس

برگزاری جشنواره مالک اشتر بسیج در خراسان رضوی

احتمال وقوع سیلاب در 16 استان در آغاز سال

پیش‌بینی آب‌وهوای خراسان شمالی در نوروز 1404

پرواز مشهد - رشت به‌علت نقص فنی انجام نشده است

اجرای احساسى محمد علیزاده در «صداتو» اشک الیکا عبدالرزاقى را درآورد

«سین هفتم» روانه بازار موسیقی شد

آغاز طرح نوروزی هلال احمر در خراسان جنوبی

ظرفیت بوم گردی‌های خراسان جنوبی به هزار و 600 نفر رسید

افزایش 18 درصدی سیاه چادرهای عشایری خراسان جنوبی در نوروز

برپایی 6 بازارچه صنایع دستی در بیرجند؛ خانه های تاریخی آماده بازدید

استقرار 5000 امدادگر جوان و داوطلب خراسان جنوبی در طرح نوروزی هلال

راز درمان بیماری پارکینسون/ علائم این بیماری را بشناسید

راز درخشش رونالدو در 40 سالگی فاش شد

تمهیدات ویژه شرکت واحد اتوبوسرانی تهران در روز‌های پایانی سال

بحران اخراج شهروندان ونزوئلایی از خاک آمریکا

آتش در جنگل‌های مازندران /اطفای حریق با بالگرد

برگزاری مراسم احیای شب‌های قدر در گلزار شهدای 10 دی مشهد

آتش سوزی بلای جان جنگل های چالوس

هفته پربرکت پایان سال برای گروه فولاد مبارکه

هوای مشهد قابل قبول است

غزه بار دیگر زیر آتش و خمپاره؛ روایت یک بدعهدی آمریکایی-صهیونیستی

تردد خودروهای سنگین در جاده های خراسان رضوی ممنوع است

دعای روز هفدهم ماه رمضان و اوقات شرعی+ شرح دعا

حجم گسترده آتش در جنگل چالوس/درخواست یک فروند بالگرد

برگزاری آیین کاشت نهال و احیای جنگل‌ها در شهر صدرا

تداوم آتش‌سوزی در جنگل‌های چالوس

ترکیدگی چرخ هواپیمای مشهد-رشت تکذیب شد

مل گیبسون باز هم خبرساز شد؛ این بار برای اخراج یک وکیل

کدام شهرهای ایران در نوروز 1404 بیشترین گردشگر را خواهند داشت؟

استانداردسازی 1500 خانه‌مسافر در خراسان رضوی

برگزاری 4 محفل انس با قرآن همزمان با تحویل سال نو در سبزوار

تشدید نظارت بر شرکت‌های حمل‌ونقل بار و مسافر در استان مرکزی

کارتال: حتی یک بار هم تهران را نگشتم!

خراسان رضوی رتبه نخست سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری

7 هکتار از جنگل‌های گیلان طعمه حریق شد

تاکید وزیر گردشگری تاجیکستان بر توسعه همکاری‌ها با جزیره کیش