پیام خراسان

آخرين مطالب

عبدالملک بن نوح کیست و چگونه ثبات را در قلمرو سامانیان حفظ کرد؟ گفتگو

عبدالملک بن نوح کیست و چگونه ثبات را در قلمرو سامانیان حفظ کرد؟
  بزرگنمايي:

پیام خراسان - اقتصاد24- هدی کاشانیان : عبدالملک بن نوح سامانی (954–961 میلادی) پنجمین امیر سلسله سامانیان بود که پس از درگذشت پدرش نوح بن نصر (امیر حمید)، در سنین جوانی به حکومت رسید. او به دلیل سیاست‌ها و عملکردش به «امیر رشید» معروف شد. 
زندگینامه عبدالملک بن نوح عبدالملک بن نوح سامانی در حدود سال 942 میلادی در بخارا، پایتخت سامانیان، متولد شد.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
او فرزند نوح بن نصر سامانی (امیر حمید) بود و در یکی از دوران‌های پرشکوه حکومت سامانیان به دنیا آمد. کاخ سامانیان در بخارا، مرکز علم، فرهنگ و سیاست، محل رشد و تربیت او بود. وی از سنین کودکی، در کنار پدرش با امور حکومتی آشنا شد و با درباریان و فرماندهان ترک که در ارتش سامانی نفوذ داشتند، تعامل داشت. پادشاهی عبدالملک بن نوح پس از درگذشت نوح بن نصر سامانی (امیر حمید) در سال 954 میلادی، فرزندش عبدالملک بن نوح در سن حدود 13 سالگی به‌عنوان پنجمین امیر سامانی به تخت نشست. حکومت او در ابتدا تحت نفوذ وزیران و فرماندهان نظامی، به‌ویژه غلامان ترک قرار داشت که نقش مهمی در امور دربار ایفا می‌کردند. عبدالملک در شرایطی به قدرت رسید که سامانیان همچنان یکی از حکومت‌های قدرتمند شرق ایران و ماوراءالنهر بودند، اما نفوذ غلامان ترک در ارتش و دربار افزایش یافته بود. در دوران او، این غلامان ترک نفوذ بیشتری پیدا کردند و به اصلی‌ترین نیروی نظامی و سیاسی دربار سامانی تبدیل شدند. عبدالملک تلاش کرد اقتدار حکومت را حفظ کند، اما با چالش‌های زیادی از سوی فرماندهان نظامی و درباریان مواجه شد.
در این زمان هر کس طمع رسیدن به امارت را داشت. در آغاز فرمانروایی او ابومنصور محمد بن عزیز به مقام وزارت رسید. ابوسعید بکر بن مالک فرغانی که توسط نوح بن نصر به مقام سپهسالاری خراسان انتخاب شده بود در جایگاه خود باقی ماند. او قبل از آنکه بخارا را ترک کند در تثبیت حکومت عبدالملک تلاش کرد و در 954 میلادی وارد نیشابور شد. ابوعلی محتاج (چَغانی) که از برکناری و عزل خود ناخشنود بود، در نیشابور خطبه به نام خود خواند. اما پس از آنکه وضعیت خراسان را آشفته دید، به رکن‌الدوله حسن دیلمی در ری پناه برد و در سال 954 میلادی حکومت خراسان را با کمک آل بویه به دست گرفت؛ بنابراین ابوعلی محتاج با لشکرکشی خود نیشابور و شهر‌های دیگر خراسان را تحت سلطه خود گرفت. 
بیشتر بخوانید: منصور بن نوح کیست و مهم‌ترین اقداماتش در دوران پادشاهی چه بود؟
اما بعد از به امارت رسیدن عبدالملک بن نوح، او توسط سپهسالار خراسان به نام بکر بن مالک شکست خورد و به رکن الدوله در ری پناه برد. رکن الدوله در سال 954 میلادی با کمک ابوعلی، گرگان را تصرف کرد و آنجا را تحت سلطه خود گرفت و حسن بن فیروزان تا جاجرم پیش‌آمد. سرانجام سپاه خراسان مهاجمان را سرکوب کرد و در اول 954 میلادی آنان به ری بازگشتند. در آخر 954 میلادی ابوعلی محتاج که سامانیان بیم او را داشتند، در اثر بیماری وبا در ری درگذشت. بدون شک مرگ این سپهسالار برای سامانیان خبر خوشی بود.
قتل بکر بن مالک به دستور عبدالملک بن نوح در سال 954 میلادی سامانیان به همراه دو لشکر از خراسان به ری و اصفهان رسیدند. محمد بن ماکان پس از تصرف اصفهان در 954 میلادی در جنگی که با ابوالفضل بن العمید داشت به دست او اسیر شد. سپس رکن الدوله با بکر بن مالک مصالحه کرد و با پرداخت سالانه دویست هزار دینار ری و تمام شهر‌های جبل را تحت سلطه خود حفظ کرد. اما پس از این مصالحه دربار شهر بخارا از سپهسالار جدید آزرده خاطر شد. پس از مدتی لشکریان به منظور شکایت از بکر نزد عبدالملک رفتند و گفتند که بکر آنان را تحقیر کرده و در تحقق نیازهایشان کوتاهی می‌کند. اما احتمالاً هنگامی که رکن الدوله تعهد داد که از خلیفه عباسی برای بکر بن مالک هدایا و حکم فرمانروایی دریافت کند این مسئله باعث شد دربار سامانی از بکر بن مالک رنجیده خاطر شود. به همین دلیل زمانی که بکر در 956 میلادی به منظور دریافت هدایا از امیر سامانی به بخارا آمد و ادای احترام کرد الپتکین حاجب در دربار امیر بر اساس توطئه‌ای از پیش تعیین شده او را به قتل رساند.
مهم‌ترین اقدامات عبدالملک بن نوح 1. تلاش برای کاهش نفوذ غلامان ترک
او قصد داشت نفوذ بیش از حد فرماندهان نظامی ترک را محدود کند، اما موفق نشد. برخی از این غلامان مانند الپتکین در تصمیم‌گیری‌های حکومتی دخالت می‌کردند.
2. حفظ ثبات در قلمرو سامانیان
او تلاش کرد مرز‌های حکومت را حفظ کند و از حملات خارجی جلوگیری کند. درگیری‌هایی با حکومت‌های محلی و شورشیان داخلی داشت، اما کنترل کلی حکومت را حفظ کرد.
3. ادامه حمایت از علم و فرهنگ
مانند سایر امیران سامانی، عبدالملک نیز از دانشمندان، شاعران و فقهای اسلامی حمایت کرد.
بخارا همچنان مرکز فرهنگی و علمی جهان اسلام باقی ماند.
مرگ عبدالملک بن نوح در سال 961 میلادی، عبدالملک در اثر یک حادثه مرموز در جریان بازی چوگان جان خود را از دست داد. برخی مورخان معتقدند که او عمداً به قتل رسیده است، زیرا دربار او پر از توطئه‌های سیاسی و دخالت غلامان ترک بود. پس از مرگ او، برادرش منصور بن نوح سامانی به حکومت رسید. در زمان فرمانروایی او خراسان امنیت و آرامش داشت. اما بعد از مرگ عبدالملک آشوب و شورش خراسان را فراگرفت. سرانجام برادرش منصور بن نوح به جای او به سلطنت رسید.
نتیجه‌گیری
به دلیل سیاست‌های قاطعانه‌اش در برابر غلامان ترک و تلاش برای حفظ استقلال سامانیان، به «امیر رشید» معروف شد. با این حال، نفوذ بیش از حد فرماندهان ترک و اختلافات داخلی، حکومت او را با بحران مواجه کرد. مرگ او در اوج جوانی باعث شد که سامانیان بیش از پیش درگیر بی‌ثباتی‌های داخلی شوند.

لینک کوتاه:
https://www.payamekhorasan.ir/Fa/News/835237/

نظرات شما

ارسال دیدگاه

Protected by FormShield
مخاطبان عزیز به اطلاع می رساند: از این پس با های لایت کردن هر واژه ای در متن خبر می توانید از امکان جستجوی آن عبارت یا واژه در ویکی پدیا و نیز آرشیو این پایگاه بهره مند شوید. این امکان برای اولین بار در پایگاه های خبری - تحلیلی گروه رسانه ای آریا برای مخاطبان عزیز ارائه می شود. امیدواریم این تحول نو در جهت دانش افزایی خوانندگان مفید باشد.

ساير مطالب

مصدوم شدن 19 شهروند مشهدی در آستانه چهارشنبه آخر سال

بوی بهار در باغ گل‌های مشهد

اجرای طرح نوآورانه «همراه سرای بیمار» در خراسان جنوبی؛ اسکان همراه مصدومان در مدارس نزدیک بیمارستان‌ها

اجرای «بزن دلتو به دریا» توسط گرشا رضایی

آهنگ جدید/ «خبر نداره» با صدای نُوان منتشر شد

ذوق‌زدگی حشمت فردوس، قالیباف خلبان شد!

برپایی نمایشگاه نسخ خطی قرآن کریم در بیرجند

روزی که پدران کارگر برای «نان» جان دادند؛ حمایت طلایی از جبهه مقاومت – آفتاب نو | اخبار ورزشی

فیلم/ راز دوستی و روش صحبت خدابنده لو و اورونوف

490 نیروی اورژانس خراسان شمالی، آماده خدمت‌رسانی به مسافران نوروزی

84 درصد جمعیت خراسان‌شمالی مشمول کالا برگ شدند

پرداخت تسهیلات مسکن در خراسان شمالی حداقلی است

تامین کامل اقلام اساسی در خراسان شمالی برای ایام نوروز

برنامه سینماهای تهران، شیراز و مشهد امروز، سه‌شنبه 28 اسفند + ساعت اکران موسی کلیم الله

سفری این بار زیرزمینی به اعماق تاریخ و طبیعت مازندران

جزئیات برنامه‌ میادین میوه و تره‌بار از روز 29 اسفند تا پایان تعطیلات

ساعات کار میادین میوه و تره‌بار در روزهای پایانی

جزئیات بیشتر درباره خبر ترکیدگی چرخ هواپیمای مشهد رشت

600 هزار ظرفیت اسکان برای زائران نوروزی در مشهد فراهم شده است

تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام خلیل‌آباد با استفاده از نشاندار کردن مالیات

سرپرست فرمانداری شهرستان عشق‌آباد منصوب شد

دیناری: خراسان رضوی رتبه نخست سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری را کسب کرده است

90 درصد تعهد اشتغال سالانه در مشهد محقق شد

جزئیات خبر ترکیدگی چرخ هواپیمای مشهد-رشت

آغاز فعالیت 27 واحد گشتی در منابع طبیعی استان بوشهر

بزرگداشت پروین اعتصامی در دانشگاه دولت محمد آزادی عشق‌آباد

راه‌های شریانی و روستایی چالش اصلی شهرستان سبزوار

برگزاری مراسم لیالی قدر در جامعه الحسین رزمندگان اسلام مشهد

راز محبوب‌شدن سمنو عمه‌لیلا | چه کسی نخستین بار در شمال تهران سمنو پخت؟

ازدواج در خراسان شمالی 6/4 درصد کاهش یافت

دستگیری شکارچی غیرمجاز کبک در رازوجرگلان

اختصاص 500 میلیارد ریال تسهیلات برای مسکن ملی بجنورد

جشن گلریزان در آشخانه برگزار می‌شود

تردد خودروهای سنگین در جاده‌های خراسان شمالی ممنوع شد

تمهیدات اداره غله و تعزیرات آرد و نان کیش برای ایام نوروز وماه رمضان

فعالیت 6 باب کتابخانه عمومی در استان زنجان در تعطیلات نوروز

اجرای طرح «14 کتاب، 14 روز بهاری» در لرستان

طرح ملی «14 کتاب، 14 روز بهاری» در لرستان اجرا می‌شود

پوریم؛ جشن یک کشتار تاریخی

پنجاه و نهمین شماره نشریه خط زندگی منتشر شد

رئیس اتحادیه خشکبار: کمبود آجیل نداریم

بازخوانی آهنگ فرامرز اصلانی توسط گرشا رضایی

رونالدو در عربستان از کوره در رفت!

امباپه: الخلیفی را ببینم‌ با او دست می‌دهم!

ادامه خشم کومان علیه ستاره لیگ عربستان

جت اختصاصی سیتی برای بازیکنش بعد از بازی با ایران

لیگ عربستان 71 بازیکن ملی‌پوش دارد!

کلید حل معمای مرگ مارادونا با مدل سه بعدی خانه

لواندوفسکی: بعد از بردن اتلتیکو نخوابیدم!

یک کارت زرد فاصله رافینیا تا ترکیب بارسلونا!