پیام خراسان - در دنیای پرشتاب امروز، کتاب‌های صوتی به میدان آمده‌اند، اما عاشقان نوستالژیک کتاب‌های کاغذی همچنان به بوی کهنه‌ی صفحات وفادارند؛ این بار نه در جنگ خیر و شر، که در نبردی فرهنگی میان دو غول نشرِ عصر دیجیتال و سنتی قرار داریم.
به گزارش خبرگزاری ایمنا، با گسترش پلتفرم‌های آنلاین و توسعه فناوری‌های صوتی، کتاب‌های صوتی توانسته‌اند جای خود را در دل علاقه‌مندان به کتاب‌خوانی باز کنند.
این تغییرات به نوعی یک انقلاب در دنیای نشر به شمار می‌آید که توانسته با ایجاد دسترسی آسان‌تر و انعطاف‌پذیری بیشتر، فرصت‌های جدیدی برای مخاطبان ایجاد کند اما در عین حال، این تحول موجب نگرانی‌هایی در خصوص تهدید کتاب‌های چاپی شده است. آیا این دو فرمت می‌توانند کنار هم رشد کنند یا یکی از آن‌ها جای دیگری را خواهد گرفت؟ این سوالی است که در ادامه به بررسی آن خواهیم پرداخت.
بر این اساس جمشید جمالیان پادکست‌ساز و فعال فرهنگی و هنری در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: کتاب‌های صوتی همزمان می‌توانند فرصت و تهدیدی برای کتاب‌های چاپی باشند؛ از یک سو، به دلیل دسترسی آسان، انعطاف‌پذیری بیشتر و هزینه تولید کمتر، کتاب‌های صوتی امکان دسترسی بیشتر به فرهنگ کتاب‌خوانی را فراهم کرده‌اند. افراد می‌توانند در زمان‌های مختلف به کتاب گوش دهند، حتی زمانی که فرصت خواندن ندارند. این ویژگی باعث افزایش علاقه به کتاب‌خوانی می‌شود، به ویژه برای کسانی که وقت کافی برای خواندن کتاب‌های چاپی ندارند.
وی همچنین می‌افزاید: از سوی دیگر، برخی نگران هستند که رشد کتاب‌های صوتی ممکن است منجر به کاهش فروش کتاب‌های چاپی شود. ممکن است علاقه به کتاب‌های فیزیکی کمتر شود. با این حال، این دو فرمت می‌توانند مکمل یکدیگر باشند؛ بسیاری از مردم به کتاب‌های چاپی علاقه دارند و در کنار آن از کتاب‌های صوتی نیز بهره می‌برند.
تجربه متفاوت؛ کتاب‌های چاپی در مقابل کتاب‌های صوتی پادکست‌ساز و فعال فرهنگی و هنری تصریح می‌کند: کتاب‌های چاپی تجربه‌ای حسی فراهم می‌آورند که شامل لمس صفحات، بوی کاغذ و حس پیشرفت در خواندن است؛ این ویژگی‌ها به خوانندگان کمک می‌کنند تا به طور عمیق‌تری با داستان یا متن ارتباط برقرار کنند. از طرف دیگر، کتاب‌های صوتی با استفاده از روایت‌گری حرفه‌ای و افکت‌های صوتی، تجربه‌ای منحصر به فرد را ارائه می‌دهند. در این حالت، صدای گوینده کمک می‌کند تا شنونده وارد دنیای داستان یا موضوع شود.
جمالیان خاطرنشان می‌کند: اگرچه کتاب‌های صوتی نمی‌توانند به‌طور کامل تجربه بصری و لمسی کتاب‌های چاپی را جایگزین کنند، اما برای افرادی که زمان کافی برای مطالعه ندارند، گزینه‌ای عالی محسوب می‌شوند.
نقش جدید کتاب‌های صوتی و پادکست‌ها در صنعت نشر وی بیان می‌کند: کتاب‌های صوتی و پادکست‌ها تأثیر زیادی بر نحوه نگارش و انتشار آثار گذاشته‌اند؛ نویسندگان برای جذب بهتر مخاطبان صوتی، ممکن است سبک نوشتاری خود را به گونه‌ای تغییر دهند که برای شنیدن مناسب‌تر باشد. به همین دلیل، استفاده از زبان ساده‌تر و جملات کوتاه‌تر در کتاب‌های صوتی رایج شده است.
پادکست‌ساز و فعال فرهنگی و هنری می‌افزاید: ناشران نیز از این تغییرات بهره‌برداری کرده‌اند و برای جذب مخاطبان بیشتر، کتاب‌های خود را علاوه بر نسخه چاپی، به صورت صوتی نیز منتشر می‌کنند. برخی ناشران حتی پادکست‌هایی به منظور معرفی کتاب‌ها یا مصاحبه با نویسندگان تولید می‌کنند. این روش‌ها به آن‌ها کمک می‌کند تا به مخاطبان بیشتری دسترسی پیدا کنند.

چالش‌ها و هزینه‌های تولید کتاب‌های صوتی در برابر کتاب‌های چاپی جمالیان تصریح می‌کند: هزینه‌های تولید کتاب‌های صوتی معمولاً بالاتر از هزینه‌های تولید کتاب‌های چاپی است؛ به‌ویژه هزینه‌های مربوط به گوینده، استودیو، ضبط و ویرایش می‌تواند قابل توجه باشد. با این حال، کتاب‌های چاپی هزینه‌های چاپ و توزیع دارند که می‌تواند هزینه نهایی را افزایش دهد.
وی خاطرنشان می‌کند: کتاب‌های صوتی از نظر محیط‌زیستی نیز به دلیل عدم نیاز به چاپ و توزیع فیزیکی گزینه‌ای به‌صرفه‌تر محسوب می‌شوند. با پیشرفت فناوری، انتظار می‌رود که تولید کتاب‌های صوتی ارزان‌تر و مقرون به‌صرفه‌تر شود. در عین حال، بسیاری از کتاب‌های صوتی به‌صورت رایگان یا با هزینه کم توسط افراد غیرحرفه‌ای تولید و منتشر می‌شوند، که این می‌تواند چالش‌هایی برای ناشران رسمی ایجاد کند.
آینده کتاب‌های صوتی و پادکست‌ها پادکست‌ساز و فعال فرهنگی و هنری می‌گوید: با توجه به رشد قابل توجه پادکست‌ها و کتاب‌های صوتی، پیش‌بینی می‌شود که این فرمت‌ها در آینده جایگاه مهم‌تری پیدا کنند. با ظهور فناوری‌های نوین مانند صداگذاری‌های سه‌بعدی و استفاده از هوش مصنوعی در تولید کتاب‌های صوتی، تجربه شنیداری مخاطبان بهبود خواهد یافت.
جمالیان همچنین در ادامه بیان می‌کند: کتاب‌های صوتی و پادکست‌ها نه تنها به ابزاری برای سرگرمی تبدیل شده‌اند، بلکه در نقش ابزارهای آموزشی و فرهنگی در جامعه نیز اهمیت دارند. این فرمت‌ها به‌ویژه در جوامع شلوغ و پرمشغله که مردم زمان زیادی برای مطالعه ندارند، به‌شدت مورد استقبال قرار گرفته‌اند.
وضعیت کتاب‌های صوتی و پادکست‌ها در ایران: روند رو به رشد وی تصریح کرد: در ایران نیز استقبال از کتاب‌های صوتی و پادکست‌ها رو به افزایش است. با توجه به مشغله‌های روزمره و ترافیک‌های سنگین در شهرهای بزرگ، مردم به دنبال روش‌هایی برای دسترسی آسان به محتوای صوتی هستند. از سوی دیگر، گسترش اینترنت و دسترسی به پلتفرم‌های پخش صوتی باعث شده تا افراد ایرانی بتوانند به راحتی به کتاب‌های صوتی و پادکست‌ها دسترسی پیدا کنند.
پادکست‌ساز و فعال فرهنگی و هنری در پایان سخنان خود می‌افزاید: با این حال، هنوز چالش‌هایی در زمینه تولید، توزیع و مسائل حقوقی در این حوزه وجود دارد. اما با پیشرفت فناوری و افزایش تقاضا، پیش‌بینی می‌شود که در آینده پادکست‌ها و کتاب‌های صوتی به بخش مهمی از فرهنگ رسانه‌ای ایران تبدیل شوند.

پادکست و کتاب صوتی؛ رقیب یا مکمل یک دیگر؟ فاطمه باقری فعال حوزه پادکست نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: این تصور که پادکست‌ها همواره معادل کتابخوانی هستند، چندان صحیح نیست. ما خود رسانه پادکست را همیشه در این قالب نمی‌بینیم. به همین دلیل است که بسیاری از پادکست‌ها در حوزه‌هایی مانند علم، تاریخ، موضوع روانشناسی و موضوعات دیگر که تولید می‌شوند هرچند این محتواها به‌اندازه کتاب‌ها عمیق و ساختارمند نیستند، اما همچنان به تمرکز و علاقه شنونده نیاز دارند.
وی می‌افزاید: در این میان، کتاب‌های صوتی جایگاه خاص خود را دارند، زیرا متن کتاب به‌صورت مستقیم خوانده می‌شود؛ برخی افراد این دو را یکسان در نظر می‌گیرند، درحالی‌که کتاب صوتی خوانش مستقیم یک کتاب است، درحالی‌که پادکست‌ها می‌توانند تفسیری از یک کتاب، یا ارائه دیدگاه شخصی درباره آن باشند. پادکست‌‎ساز و خبرنگار افزود: همچنین، بسیاری از افراد در جامعه امروز به‌دلیل مشغله زیاد، فرصت مطالعه کتاب‌های چاپی را ندارند و ناچارند نسخه صوتی آن‌ها را گوش دهند. در چنین شرایطی، کتاب‌های صوتی نه‌تنها تهدیدی برای فروش کتاب‌های چاپی محسوب نمی‌شوند، بلکه به نوعی مکمل آن‌ها هستند.
باقری، درباره روند تولید کتاب‌های صوتی در سال‌های اخیر می‌گوید: اگر این پرسش را 10 یا 12 سال پیش مطرح می‌کردید، می‌گفتم کتاب‌های صوتی چندان جذابیتی ندارند. در آن زمان، بسیاری از افراد با یک میکروفون ساده در خانه شروع به خواندن کتاب‌ها می‌کردند و فایل‌ها را در وبلاگ‌ها و سایت‌ها منتشر می‌کردند. کیفیت صدا اغلب پایین بود، ویرایش نداشت و گویندگان نیز حرفه‌ای نبودند. اما امروزه کتاب‌های صوتی با کیفیتی حرفه‌ای تولید می‌شوند.
وی خاطرنشان می‌کند: این آثار با حضور گویندگان حرفه‌ای، موسیقی متن، لحن مناسب و صداگذاری جذاب، تجربه‌ای متفاوت از مطالعه را ارائه می‌کنند. این پیشرفت نه‌تنها خیال‌پردازی خواندن کتاب چاپی را از بین نمی‌برد، بلکه لذت جدیدی به آن می‌افزاید.
فعال حوزه پادکست در ادامه به تأثیر کتاب‌های صوتی بر نویسندگان اشاره و عنوان می‌کند: در سال‌های اخیر، بسیاری از نویسندگان و مترجمان با آگاهی از اینکه کتابشان نسخه صوتی نیز خواهد داشت، سبک نوشتاری خود را تغییر داده‌اند. برخی نویسندگان حتی خودشان خوانش کتابشان را بر عهده می‌گیرند که تجربه‌ای جالب برای خوانندگان است. علاوه بر این، نویسندگان اکنون کمتر از دیالوگ‌های طولانی و توصیف‌های پیچیده استفاده می‌کنند تا تولید نسخه صوتی کتابشان آسان‌تر شود.
باقری همچنین به نقش صنعت نشر در تولید کتاب‌های صوتی پرداخته و توضیح می‌دهد: ناشران نیز به‌تدریج به سمت تولید نسخه‌های صوتی حرکت کرده‌اند. بسیاری از ناشران بخشی از کتاب‌هایشان را در شبکه‌های اجتماعی به‌صورت صوتی منتشر می‌کنند که این اقدام درواقع یک استراتژی بازاریابی برای فروش نسخه‌های چاپی به شمار می‌رود. برخی از انتشارات حتی پیش از انتشار نسخه چاپی، برای تولید نسخه صوتی آن برنامه‌ریزی می‌کنند و با پلتفرم‌های صوتی همکاری دارند. بااین‌حال، همچنان بیشترین تقاضا برای نسخه‌های صوتی مربوط به کتاب‌های پرفروش، کتاب‌های کلاسیک، آثار موفقیت و برخی کتاب‌های تاریخی است.»
وی با اشاره به تغییر سبک زندگی مردم و استقبال بیشتر از محتوای شنیداری بیان می‌کند: جامعه مدرن به‌سمت مصرف محتوای صوتی حرکت می‌کند. این روند نه‌تنها در حوزه کتاب‌های صوتی، بلکه در پادکست‌ها نیز مشاهده می‌شود. افزایش پلتفرم‌های انتشار صوت و سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگ در این حوزه نشان‌دهنده آینده روشن کتاب‌های صوتی است. به‌عنوان مثال، پلتفرم‌هایی مانند طاقچه، فیدیبو و کتابراه بخش ویژه‌ای را به کتاب‌های صوتی اختصاص داده‌اند و با بهره‌گیری از صدای چهره‌های محبوب، حتی برخی سلبریتی‌های سینما و فضای مجازی، تولید محتوای صوتی را حرفه‌ای‌تر کرده‌اند.

وی در ادامه می‌افزاید: در پلتفرم‌های صوتی مانند کست‌باکس، شنوتو و نوار نیز تعداد زیادی کتاب صوتی بارگذاری شده است. حتی در سایت و اپلیکیشن ایران‌صدا، که متعلق به صداوسیما است، برخی کتاب‌ها با حضور بازیگران رادیو به‌صورت نمایشی ضبط شده‌اند. این تنوع نشان می‌دهد که کتاب‌های صوتی هر روز جذاب‌تر و فراگیرتر می‌شوند.
فعال حوزه پادکست همچنین به تفاوت هزینه‌های تولید کتاب صوتی و نسخه چاپی اشاره کرده و می‌گوید: تولید کتاب‌های صوتی حرفه‌ای هزینه‌های بالایی دارد. استودیو، گوینده، تدوین و صداگذاری همگی هزینه‌بر هستند. بااین‌حال، توزیع نسخه‌های صوتی در فضای مجازی، اگر به‌درستی برنامه‌ریزی شود، آسان‌تر از توزیع نسخه‌های چاپی است که با چالش‌هایی مانند هزینه کاغذ، چاپ، انبارداری و توزیع مواجه است. از سوی دیگر، مشکل کپی‌رایت همچنان یکی از چالش‌های بزرگ ناشران در حوزه کتاب‌های صوتی است.
باقری بیان می‌کند: امروزه به هر محتوای صوتی پادکست گفته می‌شود، اما باید توجه داشت که کتاب صوتی، خوانش کامل یک کتاب است و معمولاً شامل اطلاعات ناشر و سایر مشخصات کتاب نیز می‌شود. درحالی‌که پادکست یک وبلاگ صوتی است و نمی‌توان صرفاً با خواندن یک کتاب، آن را پادکست نامید. البته برخی پادکست‌های مرتبط با کتاب، مانند "بی‌پلاس" به روایت علی بندری، موفق شده‌اند تأثیر زیادی در ترویج کتابخوانی داشته باشند. او در مصاحبه‌ای گفته است که برخی شنوندگان پادکستش که پیش از این عادت به مطالعه نداشتند، به‌دلیل جذابیت روایت‌های او، نسخه‌های چاپی کتاب‌ها را خریداری کرده‌اند. این نشان می‌دهد که یک پادکست کتاب‌محور موفق می‌تواند حتی به افزایش فروش کتاب‌های چاپی نیز کمک کند.
وی در پایان تأکید می‌کند: در مجموع، کتاب‌های چاپی و صوتی هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارند و مکمل یکدیگر هستند. روند فعلی نشان می‌دهد که کتاب‌های صوتی و پادکست‌ها، به‌ویژه در دنیای پرمشغله امروزی، همچنان به رشد و توسعه خود ادامه خواهند داد.
به گزارش ایمنا، کتاب‌های صوتی و کتاب‌های چاپی به عنوان دو قالب متفاوت، می‌توانند مکمل یکدیگر باشند و هر کدام تجربیات منحصر به فردی را برای مخاطبان خود فراهم کنند. در حالی که کتاب‌های صوتی به دلیل دسترسی آسان و قابلیت شنیداری در شرایط مختلف محبوبیت زیادی پیدا کرده‌اند، کتاب‌های چاپی همچنان به عنوان یک تجربه حسی و بصری خاص برای بسیاری از مردم جذاب باقی مانده‌اند. با توجه به اینکه هر دو فرمت به گسترش فرهنگ کتاب‌خوانی کمک می‌کنند، انتظار می‌رود که در آینده شاهد همزیستی این دو فرمت در کنار یکدیگر باشیم، به طوری که مخاطبان بتوانند با توجه به شرایط و سلیقه‌های خود از هر دو استفاده کنند و این روند همچنان به پیشرفت دنیای نشر ادامه دهد.
کد خبر 853565