عبدالله بن طاهر کیست؟/ سومین فرمانروای دودمان طاهری
گفتگو
بزرگنمايي:
پیام خراسان - هدی کاشانیان : عبدالله بن طاهر یکی از برجستهترین فرمانروایان سلسله طاهریان بود. او پس از برادرش طلحه بن طاهر، حاکم خراسان شد و دوران حکومتش را میتوان دورهی شکوفایی طاهریان دانست.
زندگینامه عبدالله بن طاهر فرزند طاهر بن حسین بن مصعب بن زریق ازموالی طلحه الطلحات بود. عبدالله در سال 796 میلادی بدنیا آمد، قبلاً عبدالله حکومت نواحی جزیره «بین النهرین» شام، مصر و افریقیه را بهعهده داشت و بهدنبال وفات طلحه بن طاهر، مأمون خلیفه عباسی در سال 827 میلادی سرزمینهای شرقی خلافت را به عبدالله سپرد.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
وی درنیشاپور مرکز حکومت خراسان تا روزگار معتصم و آغـاز خلافت واثـق حاکم بود. عبدالله دربرابر قیام با یک خرم دین وخوارج در نیشاپور جنگیده و عصیانگران را سرکوب کرد و بعد دربرابر مازیار بن قارون که درطبرستان بپا خاسته بود، شتافت. او را اسیر کرد و نزد خلیفه عباسی معتصم فرستاد. عبدالله فرزند طاهر مرد عالم و فاضل و ادب دوست کریمی بود. فرزندان عبدالله بن طاهر عبدالله بن طاهر دارای ده پسر بود که در ادامه ذکر خواهد شد و علاوه بر آن، برخی از فرزندان وی در کودکی وفات یافتند که شاعران برای تسکین خاطر عبدالله، اشعاری را در این زمینه سرودند.
• محمد که حکومت بغداد را در سال 851 میلادی بر عهده گرفت.
• عبیدالله که از شعرای بزرگ عصر خویش بود و در سال 912 میلادی وفات یافت.
• مصعب که در سال 871 میلادی در بادغیس حضور داشته است.
• حسین که در سال 862 میلادی در هرات سکونت داشته است.
• طاهر که در سال 844 میلادی با مرگ پدر، حکومت را در دست گرفت و در سال 862 میلادی وفات یافت.
• طلحه
• سلیمان که حکومت بغداد را در سال 868 میلادی بر عهده گرفت.
• احمد
• ابوالعباس عبدالعزیز که شاعر بود و شابشتی، روایتی را از او نقل کرده است.
• علی که به روایت تاریخ جرجان، در جرجان درگذشت و جنازه وی برای تدفین در مقبره خانوادگی طاهریان، به خراسان حمل شد.
پادشاهی عبدالله بن طاهر عبدالله بی طاهر سومین فرمانروای دودمان طاهری با مرگ ناگهانی برادرش طلحه، از طرف مأمون عباسی جانشین برادر شد، اما چون عبدالله سرگرم فرونشاندن ناآرامیهای سرزمینهای عربی بود برادر دیگرش، علی به جای او بر خراسان حکومت میراند. وی پیش از آن که در 830 میلادی رهسپار خراسان شود، چند وقتی والی شام و مدتی نیز والی مصر بود. عبدالله در 824 میلادی شورش نصر بن شبث عقیلی، از هواداران امین، را در حلب فرونشاند و او را دستگیر کرد و در 825 میلادی در مصر به فرونشاندن فتنه دیرپای عبدالله بن سری اهتمام کرد.
در 829 میلادی مأمون وی را مأمور جنگ علیه بابک خرم دین کرد و دیری نگذشت که او را به جنگ خوارج خراسان فرستاد. بزرگترین خطری که موقعیت عبدالله را در ایران تهدید میکرد از ولایات کرانه جنوبی دریای مازندران بود. در 841 میلادی مازیار پسر قارن را که از پرداخت خراج به طاهریان سرباز میزد دستگیر کرد و به بغداد فرستاد. عبدالله قدرتمندترین امیر طاهری بود. وی در نزد مأمون چندان عزیز و ارجمند بود که میگفتند خلیفه او را، چون فرزند خود میشمرد. او را به گشاده دستی و دانش دوستی ستودهاند و، چون درگذشت شعرا اشعار فراوانی در سوگ او سرودند.
نبرد عبدالله بن طاهر با خوارج ورود عبدالله بن طاهر به خراسان مقارن با تاختوتاز خوارج در آن ناحیه بود، چنانکه در سراسر این سرزمین پراکنده بودند و در نیشابور و پیرامون آن حضور داشتند. عبدالله پس از انتقال مرکز حکومت خویش از مرو به نیشابور و همجواری با این گروه، نبردهای پیاپی را بر علیه آنان در پیش گرفت و با قتل بسیاری از آنان، نظم و آرامش را بر خراسان حاکم گرداند. عبدالله به رغم درگیری دائمی با خوارج سیستان، موفقیتهای چشمگیری در خراسان به دست آورد، چنانکه در زمان حکومت وی بر خراسان، ردپایی از تحرکات خوارج در آن سرزمین مشاهده نمیشود.
رُکود کشاورزی و افزایش ناامنی که معلول تحرکات خوارج بود، هراسی را بر روستاییان مسلط میگرداند که موجبات همکاری آنان با خوارج و گسترش دعوتشان در میان آنان را فراهم میآورد. عبدالله با اقدامات و اصلاحات خود در خراسان، رونق را به کشاورزی آن سرزمین بازگرداند و بدین طریق، ریشه فعالیتهای این گروه در میان روستاییان را خشکاند. اما دامنه این اقدامات عبدالله به سرزمینهای همجوار از جمله سیستان کشیده نشد و همین امر مشکلات بسیاری را برای طاهریان در سرزمین سیستان، در سالهای پس از عبدالله به ارمغان آورد.
مبارزه عبدالله بن طاهر با قیام مازیار قدرت یابی مازیار و آغاز مخالفت با وی از دیگر جنبشهایی که حکومت عبدالله بن طاهر را با خطرات جدی مواجه ساخت، قیام مازیار بن قارِن از خاندان کارِنوَندیان بود. با توصیه منجم خلیفه، مازیار به منظور آرام کردن اوضاع طبرستان، فرمان حکومت آن سرزمین را در سال 823 میلادی از مأمون دریافت کرد. مازیار در مدتی کوتاه، موفق به جذب یاران زیادی برای خود شد و در سال 825 میلادی در برابر شاپور پسر شهریار پسر شروین از خاندان باوَندیان به پیروزی رسید.
افزایش قدرت مازیار و اعمال افسارگسیخته او در طبرستان که نتیجه قدرت رو به ازدیادش بود، موجبات رنجش و مخالفت تعدای از بزرگان را فراهم کرد. آنان نیز به همین علت، در سال 830 میلادی شکایت خود از مازیار را در طی نامهای به مأمون اعلام داشتند. در پی این اتفاق، مازیار توسط مأمون به بغداد فرا خوانده شد، اما وی به بهانه مقابله با دیلمیان، از اطاعت این فرمان سر باز زد. در زمان مأمون، مازیار با وجود اظهار مخالفت و سرکشی در طبرستان، با پرداخت خراج، حفظ ظاهر کرده و بر علیه خلیفه وقت به طغیان آشکار روی نیاورد.
مرگ عبدالله بن طاهر عبدالله در سال 845 میلادی درگذشت. با مرگ او، دوران اوج طاهریان به پایان رسید. جانشینانش نتوانستند قدرت او را حفظ کنند و در نهایت طاهریان در سال 872 میلادی توسط صفاریان سرنگون شدند.
میراث عبدالله بن طاهر • الگوی حکمرانی عادلانه: بسیاری او را به عنوان یکی از بهترین حاکمان خراسان در دوران اسلامی میشناسند.
• تقویت دیوانسالاری ایرانی: او به توسعهی سیستم اداری ایران پس از اسلام کمک کرد.
• حمایت از فرهنگ و ادب: در دورهی او، بستر مناسبی برای رشد شاعران، نویسندگان و دانشمندان فراهم شد.
-
دوشنبه ۱۱ فروردين ۱۴۰۴ - ۱۱:۵۳:۲۸
-
۱۳ بازديد
-

-
پیام خراسان
لینک کوتاه:
https://www.payamekhorasan.ir/Fa/News/841706/