پیام خراسان - به گزارش تابناک؛ چرخ ریسک بزرگ یک پرنده نسبتا بزرگ 14 سانتی‌متری است که آن را می­توان به‌راحتی از سر سیاه، لکه سفید و پهن چانه، زیرتنه زرد (در مناطق شرقی کشور زیرتنه سفید خاکستری مایل به آبی)، نوار سیاه ممتد طولی در بخش میانی زیرتنه تا چانه، روتنه سبز و نهایتا بال‌ها و دم خاکستری مایل به آبی‌اش تشخیص داد.
این پرنده یکی از گونه­‌های معمول تیره چرخ ریسکیان است که پراکنش قابل­ توجهی در سرتاسر اوراسیا (اروپا و آسیا) دارد حتی در همین شهر تهران هم تعداد چرخ‌ریسک‌ها کم نیست. این پرنده دوست‌­داشتنی در اغلب زیستگاه­‌ها مقیم یا غیر مهاجر است و جالب این‌جاست که تاکنون زیرگونه­‌های متعددی از چرخ ریسک (حدود 14 زیرگونه) در جهان شناخته شده و حتی بعید نیست که بر تعداد این زیرگونه­‌ها نیز افزوده شود. تغذیه متفاوت فصلی

چر‌خ‌­ریسک‌های بزرگ در فصل تابستان معمولا از حشرات و عنکبوت‌ها تغذیه می‌­کنند اما تخم روغنی سیاه آفتابگردان و بادام زمینی هم اگر یافت شود، بدون شک غذای مطبوعی برای آن‌هاست. در فصل زمستان این پرنده نه‌­تنها حجم دانه‌­های مصرفی را افزایش داده بلکه حتی میوه‍‌هایی نظیر تمشک و توت­‌های وحشی، خرمالو و زغال‌اخته را هم به سبد غذایی خود اضافه می­کند. بدیهی است که نحوه‌ی تغذیه در رنگ‌­بندی پرها نیز تاثیر به‌سزایی دارد. جالب است بدانید که تحقیقات نشان داده شکل نوک این پرنده در طول سال کمی دستخوش تغییر می‌شود و این امر احتمالا به‌واسطه تغییرات رژیم غذایی از حشرات گرفته تا دانه و میوه­‌های مغزدار در طول سال است.
خون‌­آشام­‌ها در دام

سال 2009 تحقیقات یک پرنده­‌شناس آلمانی و دو همکار مجارستانی‌اش نشان داد که چرخ‌ریسک‌های بزرگ در هنگام کمیاب شدن غذا بالاخص در فصل زمستان، رفتار و رژیم‌های تغذیه‌ای کاملا متفاوتی را پیشه می‌کنند. رفتار این پرندگان گاهی واقعا عجیب و نامتعارف است به‌عنوان مثال دیده شده که چرخ‌ریسک‌های دوست­‌داشتنی گاه در فصل سرما حتی خفاش‌هایی را که در خواب زمستانی هستند هم شکار می­‌کنند. محققین آلمانی و مجار موفق شدند در طی دو زمستان متوالی تعداد 18 شکار خفاش را در کارنامه چرخ ریسک‌های بزرگ شهر کلن آلمان ثبت کنند. بررسی‌های بیش‌تر آن‌ها تاکیدی بر یکی از مهم‌ترین اصول دانش اکولوژی بود. این اصل حاکی از آن است که اگر فشارهای اکولوژیکی تنها با اندکی حس فرصت‌طلبی همراه شود، می‌تواند منجر به نوآوری‌های خارق‌العاده‌ای در رفتار حیوانات شود. این‌جاست که دنیای پرندگان می­‌تواند به‌راستی متفاوت از آن چیزی باشد که هر رهگذر ساده تصور می­‌کند.
چرخ­‌های خرید
پیدا کردن غذا برای چرخ ریسک بزرگ بسیار مهم است. تحقیقات دانشمندان نشان داده که آن‌ها 75 درصد از کل وقت خود را در طول روز صرف یافتن غذا میکنند. چرخ ریسک‌های بزرگ معمولا زمان زادآوری خود را با کرم­‌های ابریشم هماهنگ می­‌کنند. این منبع غذایی غنی بسیار مورد توجه چرخ ریسک‌های بزرگ است به‌طوری که یک خانواده گرسنه که جوجه‌هایش کمکم خود را آماده پرواز می­‌کنند، گاه بیش‌تر از 10 هزار کرم ابریشم مصرف می‌کند. حتی جالب است که یک پرنده بالغ برای صرف این غذای لذیذ حاضر است حداقل 100 کیلومتر پرواز کند.
نت‌های جادویی
دانشمندان ژاپنی دریافته‌اند که چرخ ریسک بزرگ در مواجهه با شکارچیان متفاوت از صداهای هشداردهنده خاصی استفاده می­‌کند. آنالیزهای پژوهشگران دانشگاه کاناگاوا حاکی از این واقعیت است که این پرندگان در صورت حضور مار از خود صدایی لرزان و ناهنجار و در برابر کلاغ و سمور صدایی شبیه جوجه درمی‌آورند. مسئول این تحقیقات دکتر توشیتاکا سوزوکی خاطر نشان ساخته که این آواهای متفاوت احتمالا به این دلیل است که چرخ‌ریسک‌های بزرگ می‌توانند بین دشمنان خود تمایز قائل شوند. البته نکته جالب‌تر این است که حتی آهنگ و دفعات تکرار نت‌ها هم در شرایط مختلف، متغیر است.
اپرا در شهر 

چرخ ریسک بزرگ پرنده­‌ای است که خود را با زندگی در محیط‌های شهری تطبیق داده است. شاید در شهرهای پر سر و صدای امروزی شنیدن صدای این پرنده، کار سخت و تاحدی غیرممکن باشد اما شما می­‌توانید با اندکی دقت صدای این پرنده را در لابه‌لای شاخ و برگ درختان پارک‌های شهری تشخیص دهید. این صدا درست همانند چرخ­‌های نخ‌­ریسی است و جالب است که نام پرنده نیز برگرفته از همین آوا است. دانشمندان می­‌گویند که چرخ­‌ریسک‌های بزرگ در کلان‌شهرهایی مثل لندن، پاریس و برلین عملا با صدای بلندتر و حتی سریع‌تر از گذشته آواز می‌­خوانند. وقتی چرخ‌­ریسک در اوج می­‌خواند، صدایش بهتر و بیش‌تر در شلوغی بازتاب پیدا می­‌کند و چون آواز خواندن برای تعیین قلمرو و انتخاب جفت ضروری است درنتیجه می­‌توان این خصلت جدید را یک استراتژی موثر برای بقا در محیط‌های شهری به‌حساب آورد.
تغییرات رفتاری

انسان‌ها و برخی از حیوانات ازنظر ویژگی‌های فردی اغلب با یکدیگر تفاوت‌های فاحشی دارند که از آن‌ها تحت عنوان شخصیت‌های متفاوت یاد می­شود. به‌واقع پشت پرده هر شخصیت متفاوت، ژن‌های متفاوتی وجود دارد. اما آیا این مسئله در مورد پرندگان هم مصداق دارد؟ در سال 2010 تحقیقات یک موسسه مشهور پرنده­شناسی در سوئیس نشان داد که همین تفاوت‌های ژنتیکی در چرخ‌ریسک‌های بزرگ باعث شده که برخی از جمعیت‌های آن‌ها نسبت به سایرین کنجکاوتر باشند. تحقیقات این پژوهشگران ثابت کرده که ممکن است اعضاء یک گروه ازچرخ ریسک‌های بزرگ رفتارهای نسبتا مشابهی داشته باشند اما این قاعده در مورد جمعیت‌های مختلف اغلب صادق نیست.