چاپ

پیام خراسان - یکی از مهم‌ترین آلاینده‌های هوا، ذرات معلق هستند که شامل یک مخلوط ناهمگن از ذرات جامد و مایع در هوا است که به طور مداوم اندازه و ترکیبات شیمیایی آن‌ها تغییر می‌کند. مواجهه با ذرات معلق با اثرات نامطلوب بهداشتی کوتاه‌مدت و بلندمدت مثل بیماری‌های تنفسی و بیماری‌های قلب و عروق و ... همراه است.
یکی از مواردی که باعث بروز بیماری‌های مختلف می‌شود، ایجاد «استرس اکسیداتیو» ناشی از آلودگی هوا است. استرس اکسیداتیو، یک واکنش سلولی در بدن ایجاد می‌کند که می‌تواند در نهایت منجر به آسیب‌های سلولی و ایجاد مشکل در مرگ برنامه‌ریزی‌شده سلول (آپوپتوز) شود.
استرس اکسیداتیو در بیماری‌های مختلفی مثل بیماری‌های التهابی (آرتروز، سندرم بیماری‌های تنفسی بزرگسالان، لوپوس گلبول‌های قرمز و ...)، بیماری‌های قلبی، سکته، سندرم نقص ایمنی اکتسابی، فشار خون بالا، اختلالات عصبی مثل آلزایمر و پارکینسون و ... نقش دارد. همچنین عواملی مثل مصرف الکل و سیگار کشیدن و ... نیز می‌توانند باعث ایجاد استرس اکسیداتیو شوند.
با توجه به موارد گفته‌شده، پژوهشگران با انجام یک مطالعه تاثیر ریزگردهای محیطی را بر وضعیت استرس اکسیداتیو در موش‌ها بررسی کردند. همچنین با انجام بررسی به این پرسش پاسخ دادند که آیا تمرینات هوازی می‌تواند وضعیت استرس اکسیداتیو را در موش‌های صحرایی در معرض ریزگردهای محیطی کاهش دهد؟
برای انجام این تحقیق آزمایشگاهی از 32 سر موش صحرایی بالغ استفاده شد و موش‌ها به چهار گروه هشت‌تایی (گروه کنترل، گروه دریافت‌کننده ریزگرد، گروه تمرین ورزشی و گروه ریزگرد و تمرین ورزشی) تقسیم شدند.
به منظور مواجهه موش‌ها با ریزگرد، در زمان وقوع گرد و غبار، نمونه‌های غبار از روی سطوح مثل شیشه ماشین‌ها یا پشت‌بام‌ها جمع‌آوری شد و غلظت فلزات سنگین موجود در آن محاسبه شد. همچنین پژوهشگران ریزگردها را به مدت شش هفته و هفته‌ای پنج جلسه از طریق بینی برای موش‌ها تجویز کردند.
در این مطالعه برای بررسی تاثیر فعالیت ورزشی، برای موش‌ها شش هفته فعالیت ورزشی و تست ورزش روی نوار گردان انجام شد. پس از اتمام زمان مطالعه و 24 ساعت پس از آخرین جلسه تمرین، از موش‌ها خون‌گیری انجام شد.
محققان به منظور بررسی وضعیت استرس اکسیداتیو، میزان فعالیت آنزیم‌های سوپراکسید دیسموتاز، گلوتاتیون پراکسیداز، مالون دی‌آلدهید و کاتالاز را اندازه‌گیری کردند.
بررسی‌های این مطالعه نشان داد که پس از شش هفته تمرین هوازی، میزان آنزیم مالون دی آلدهید در گروه تمرین و گروه تمرین+ریزگرد، کاهش معنادار داشت. همچنین میزان این آنزیم در گروهی که تنها با ریزگردها مواجهه داشتند، افزایش یافته بود؛ اگرچه این افزایش نسبت به گروه کنترل معنادار نبود.
میزان آنزیم سوپراکسید دیسموتاز در گروه‌ ریزگردها افزایش معنادار داشت؛ ولی دو آنزیم دیگر در هیچ یک از گروه‌ها تغییر معناداری نکرده بود.
مشاهدات این مطالعه حاکی از آن است که احتمالاً تمرین هوازی می‌تواند در کاهش پراکسیداسیون لیپیدی و افزایش دفاع آنتی‌اکسیداسیونی موثر باشد و می‌تواند استرس اکسیداتیو را کاهش دهد.
پژوهشگران این تحقیق در خصوص نتایج به‌دست‌آمده می‌گویند: عدم تغییر در فعالیت آنزیم‌های آنتی اکسیدانی می‌تواند به دلیل پایین بودن شدت تمرین و عدم تولید رادیکال‌های آزاد بوده باشد. بنابراین می‌تواند به عنوان یک راهبرد درمانی و حمایتی برای افزایش مقاومت در برابر استرس اکسیداتیو ناشی از آلاینده‌های محیطی عمل کند. هرچند که نکات متعددی در این ارتباط وجود دارد که در آینده باید مورد مطالعه قرار گیرد.
در انجام این تحقیق زهرا اسحاقی، عبدالحمید حبیبی، سید رضا فاطمی طباطبایی؛ پژوهشگران گروه فیزیولوژی ورزشی دانشگاه شهید چمران اهواز و غلامرضا گودرزی از دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی اهواز، مشارکت داشتند.
یافته‌های این پژوهش، اسفندماه 139 به صورت مقاله علمی با عنوان «اثر 6 هفته تمرین هوازی بر وضعیت استرس اکسیداتیو موش‌های صحرایی نر در معرض ریزگردهای محیطی» در مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، منتشر شده است.