چاپ

پیام خراسان - ایده اصلی کتاب لولین جونز این است که امپراتوری هخامنشی، که از قرن ششم تا چهارم قبل از میلاد شکوفا شده بود، توسط دشمنان یونانی‌اش به‌طور ناعادلانه به‌عنوان مردمی «وحشی» و «زنان» به تصویر کشیده شد. این تبلیغات یونانی ها سپس توسط نسل های بعدی استعمارگران اروپایی تکرار و حتی تقویت شد تا دیدگاه های نژادپرستانه و استعماری خود را توجیه کنند.
جونز معتقد است اکنون با داشتن متون بومی کافی می توان به «نسخه ایرانی» تاریخ هخامنشیان و این امپراتوری دست یافت. نه از دید دشمنانش، بلکه از منظر درونی.
آرامگاه شاهان هخامنشی در نقش رستم
به همین دلیل، لیولین جونز از منابع غیریونانی برای روشن شدن ریشه هخامنشیان بسیار استفاده کرده و در توصیف کلی پادشاهان هخامنشی بارها از مورخان یونانی انتقاد کرده است. برای مثال، تصویر نویسنده از کامبوج او را قوی و مقاوم (حتی اگر به اندازه کوروش قدرتمند نباشد) به تصویر می کشد، برخلاف تصور رایج یونانی ها از او به عنوان یک پادشاه ضعیف. نویسنده از یافته‌های باستان‌شناسی و منابع متنی غیریونانی مانند لوح‌های میخی بابلی برای پرهیز از رویکرد یونان‌محوری و بازسازی نسخه ایرانی به‌شدت استفاده کرده است.
انتقادات جونز از تاریخ نگاری غربی معمولاً در قالب اظهار نظرهای تند بیان می شود. به عنوان مثال، وی خاطرنشان کرد که غربی های امروزی به جای تلفظ صحیح و اصلی این نام، نام “داریوش” را تلفظ می کنند.باهوش استفاده از آن، “کیفرخواست تلخ علیه روند فاسد تاریخ نگاری غرب” است. البته برخی از منتقدان کتاب مانند گای جکسون معتقدند اگرچه ایده اصلی جونز در مورد تحریف تاریخ ایران توسط غربی ها درست است، اما جونز گاهی در نشان دادن این موضوع از حد می گذشت و خود گرفتار تحریف می شد.
با این حال، حتی این منتقد نیز اذعان دارد که کتاب «ایرانیان: عصر شاهان بزرگ» دارای مطالب جالب فراوانی است، از جمله فصل‌هایی که در رابطه با امور داخلی هخامنشیان در فاصله حمله خشایارشا به یونان و حمله اسکندر به ایران است. که معمولاً در تاریخ نگاری گنجانده شده است. غرب کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
نکته مثبت دیگری که در مورد کتاب می توان به آن اشاره کرد روان بودن متن و جذابیت ادبی آن است. این کتاب یک اثر تاریخی خسته کننده و پر از توصیفات بی روح نیست. در واقع جونز با توانایی های ادبی خود روایتی سرگرم کننده از تاریخ ایران خلق کرده است که بیشتر شبیه رمان است تا کتاب تاریخی.

پیام خراسان

ضمناً تقسیم بندی کتاب نیز به نحو مناسبی انجام شده است که مطالعه آن را جذاب و آسان می کند. این کتاب به سه بخش تقسیم شده است که هر بخش شامل چندین فصل است.
قسمت اول با عنوان «بنیاد شاهنشاهی» به تفصیل چگونگی به قدرت رسیدن هخامنشیان را توضیح می دهد. این بخش شامل ظهور و فتوحات کوروش است و با حمله ایران به مصر پایان می یابد. در این قسمت از کتاب، جونز تصویری جامع و چندوجهی از ایرانیان و اهمیت تاریخی آنها ترسیم می کند و نشان می دهد که چگونه بر تمدن های اطراف خود تأثیر گذاشته و تحت تأثیر قرار گرفته اند. توضیحات مفصلی از تکنیک ها و سلاح های جنگی در این بخش و بخش های دیگر کتاب مشهود است.
بخش دوم کتاب با عنوان «ایرانی بودن» شرح مفصلی از دربار هخامنشیان و جزئیات روابط سلطنتی همراه با بینش های جذابی از آداب و رسوم، ارزش های اجتماعی و آداب و رسوم است. در این فصل توضیحات جامعی درباره نظام حکومتی، ساختار اداری، کاخ سازی و مسائل مذهبی در عصر هخامنشیان ارائه شده است. در اینجا نویسنده حتی به برخی از ریزترین جزئیات زندگی روزمره دربار هخامنشی اشاره کرده و به نقش زنان و روابط پیچیده سلطنتی توجه ویژه ای داشته است.
بخش سوم و پایانی کتاب با عنوان «امپراتوری بزرگ» داستان هخامنشیان از مرگ داریوش تا سقوط آخرین پادشاه هخامنشی را روایت می‌کند. در اینجا چند توصیف قابل توجه از جنگ های یونان و ایران آورده شده است که عمدتاً بر اساس منابع یونانی نوشته شده است، زیرا منابع دیگر کمیاب است. نویسنده در این فصل مدعی است که هخامنشیان سناریوی «ظهور و سقوط» را تجربه نکردند که در آن قدرت آنها به تدریج کاهش یابد، بلکه برعکس، پایان آنها ناگهانی بود و حمله اسکندر غافلگیرکننده بود.

پیام خراسان

لوید لولین جونز; نویسنده کتاب جونز اگرچه بخش دوم کتاب خود را به جزئیات دربار هخامنشی و ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی آن‌ها اختصاص داده است، اما در بخش‌های دیگر کتاب به بافت فرهنگی وقایع نیز می‌پردازد. به عنوان مثال، نویسنده هنگام توصیف چگونگی تصرف حرمسرا توسط اسکندر، توضیح مفصلی از ارزش حرمسرا، نقش نمادین آن و تأثیر آن بر شاه و مشروعیت او ارائه می دهد. علاوه بر این، مطالعه در مورد تجهیزات نظامی ایران، راهبردهای جنگ و حتی زندگی روزمره سربازان از نکات بسیار جالب این کتاب است.
در پیوست کتاب، بخشی با عنوان «شخصیت های نمایشی» آمده است که در آن اسامی اصلی پادشاهان، اعیان، درباریان و غیر ایرانیان گردآوری شده و معانی آنها توضیح داده شده است که افزوده جالبی است که به خوبی در محتوا می گنجد. از کتاب
در پایان باید به یک مشکل قابل توجه در نگارش کتاب اشاره کرد و آن مراجعه نابجا به منابع است. نویسنده در کتاب خود ارجاعات درون متنی دقیقی ارائه نکرده و گاه مطالبی از نویسندگان مختلف نقل می کند که اگر بخواهید به متن اصلی آنها مراجعه کنید قطعا در یافتن آنها با مشکل مواجه خواهید شد. در واقع به دلیل همین نکته است که برخی از منتقدان کتاب را مستعد برخی تحریفات دانسته اند. اما به هر حال این گونه تحریفات و اشتباهات در صورت وجود آنقدر نیست که در چاپ های بعدی قابل اصلاح نباشد و از این رو مانع از حفظ جایگاه ممتاز و منحصر به فرد این کتاب به عنوان اثری متفاوت و آموزنده نمی شود. در زمینه تحقیقات مربوط به تاریخ ایران باستان.