چاپ

پیام خراسان - 5 رمان فانتزی محبوب با الهام از تاریخ | از «بازی تاج و تخت» تا « ارباب حلقه‌ها»
داستان‌های فانتزی اغلب ما را به دنیایی فراتر از تصور می‌برند، اما آیا تا به حال فکر کرده‌اید که بسیاری از این داستان‌ها ریشه در تاریخ و واقعیت دارند؟ از ارباب حلقه‌ها تا بازی تاج و تخت، نویسندگان بزرگ با الهام از رویدادهای تاریخی و جوامع مختلف، دنیای‌های خیالی بی‌نظیری خلق کرده‌اند.
در این مطلب به بررسی 5 رمان فانتزی می‌پردازیم که نشان می‌دهند مرز بین واقعیت و خیال چقدر می‌تواند باریک باشد.
یک روش بسیار مؤثر برای درک جهان ما این است که از دریچه داستان به آن بنگریم. بسیاری از عالی‌ترین ماجراجویی‌های داستانی و نمایشی در جهان‌های خیالی رخ می‌دهند که شباهت زیادی به دنیای ما دارند و دلیلش این است که نویسندگان آن‌ها از سرگذشت واقعی برای بسترسازی داستان‌هایشان استفاده کردند.
معرفی کتاب انسان در جستجوی معنا نوشته‌ی ویکتور فرانکل در این مطلب پنج داستان فانتزی را معرفی میکنیم که سرگذشت‌های دنیای واقعی را به داستان‌های خارق‌العاده تبدیل کرده‌اند.
ارباب حلقه‌ها نوشته جی. آر. آر تالکین

پیام خراسان

درخشش داستان حماسی تالکین درباره چگونگی ایجاد، گم شدن، پیدا شدن و نابودی حلقه جادویی، از زمان انتشار اولیه آن در سال 1954، میلیون‌ها نفر را مجذوب خود کرده است. بحث‌هایی بر سر جزئیات بیشتر مبنای تاریخی سرزمین میانه در جریان است. با این حال، نادیده گرفتن تأثیر تاریخ اروپایی و جغرافیای انگلیسی دشوار است، به ویژه با توجه به علاقه تالکین به کندوکاو در ژرفای افسانه‌ها.
اینجا، روی فصل یکی مانده به آخر رمان، «The Scouring of the Shire» تمرکز می‌کنیم. باوجود مخالفت‌های تالکین، بسیاری از منتقدان این فصل را برداشتی از بریتانیای پس از جنگ جهانی دوم می‌دانند. به‌ویژه، می‌توان آن را تقلیدی از حکومت سوسیالیست دموکراتیک دولت کارگر کلمنت آتلی، اظهارنظری درباره صنعتی‌شدن بریتانیا یا حتی تمثیلی از فاشیسم در نظر گرفت.
هابیت‌ها پس از بازگشت به شایر، ساختمان‌های زشت و آلوده‌ای می‌بینند که جایگزین بسیاری از مکان‌های آشنا از زمان خروج آن‌ها شده‌اند. درختان بی‌شماری قطع شده‌اند و آسیاب‌های جدید در حال آلوده کردن رودخانه‌ها هستند. بسیاری از مسافرخانه‌های شاد بسته شده‌اند و هابیت‌ها مجبور می‌شوند در یک ایستگاه پلیس کثیف و کسل‌کننده بخوابند. مجموعه‌ای از قوانین جدید تحمیل‌شده از سوی یک دولت جدید تقریباً همه آن‌ها را روانه زندان کرده است. «شیریف» که سعی می‌کند پذیرای آن‌ها باشد، می‌گوید: «متاسفم آقای مِری، اما ما دستوراتی داریم». باندهایی به نام «رافیون» اراده رهبرشان را با خشونت اجرا می‌کنند.
بسیاری از کالاهای اساسی، مانند «پایپ‌ویید» که شخصیت‌ها از کشیدن آن لذت می‌برند، در دسترس نیستند و گفته می‌شود به بخش‌های ناشناخته صادر شده‌اند. هابیت‌ها شورشی را رهبری می‌کنند و در نهایت محیط و نظم اجتماعی را به حالت قبلی خود باز می‌گردانند.
این ارجاعات برای یک خواننده معاصر آثار تالکین واضح بود، اما از منظر قرن بیست و یکم چندان واضح نیست.
برای مثال، دولت پس از جنگ در بریتانیا ویژگی‌های زیادی داشت که تالکین دوست نداشت: سوسیالیستی، در حال مدرن شدن، صنعتی و بوروکراتیک. یکی از شکایت‌های رایج در سال‌های حکومت کارگری آتلی این بود که جیره‌بندی پس از پایان جنگ ادامه یافت و برخی اقلام همیشه کمبود داشتند. یک حُسن تعبیر رایج در این مورد این بود که فلان کالا «بخاطر صادرات کم شده». ساختمان‌های آلوده‌کننده‌ای که هابیت‌ها پس از بازگشت از مبارزه با شر با آن‌ها روبرو شدند، برای سربازان بازگشته از هر دو جنگ جهانی زننده به نظر می‌رسیدند.
این فصل به رژیم‌های فاشیستی اروپا هم اشاره‌های روشنی دارد. هابیت‌های بازگشته روزشان کامل نمی‌شود تا اینکه به قدر کافی قوانین را بشکنند تا دستگیر شوند، آدمکش‌ها مخالفان را با خشونت سرکوب می‌کنند و بسیاری از مردم به اینکه سرشان را پایین نگه دارند راضی هستند. باوجود اینکه به نظر می‌رسد عده کمی از تغییرات خوششان آمده یا از آن سود می‌برند، عده کمی حاضر به مقاومت در برابر آن‌ها هستند. در واقع، یکی از معدود افرادی که به نظر می‌رسد چیزی به دست آورده، رهبر مرموز روفیان‌ها است، با ذهن فلز و چرخش.
سیر باختر نوشته وو چنگین

پیام خراسان

تصویری از نسخه 1592 از سفر به غرب. این یکی از نخستین نسخه‌های موجود از داستان معروف است
سفر به غرب یا سیر باختر در نسخه‌ای خارق‌العاده از دنیای ما اتفاق می‌افتد تا یک نسخه کاملاً اختراع‌شده. سیر باختر شاید مشهورترین اثر در ادبیات چینی باشد و تجسم‌ها و تفسیرهای زیاد آن همچنان پس از انتشار آن در قرن شانزدهم خوانندگان را به وجد می‌آورد.
سیر باختر درباره‌ی این است که چگونه یک راهب به نام تانگ سانزانگ و همراهانش به هند می‌روند تا سوابق بهتری از خرد بودایی را به امید بازگرداندن به چین پیدا کنند. همراهان او عبارتند از شاه میمون قدرتمند اما متعصب؛ یک جانور انسان‌خوار اصلاح‌شده و «پیگسی»؛ دریاسالار سابق تبعیدشده از بهشت که به طور تصادفی توسط یک تغییر ناگهانی در بوروکراسی آسمانی به یک هیولای نیمه‌انسان، نیمه‌خوک تبدیل شده است. در طول مسیر، آن‌ها با هیولاها، انسان‌های دردسرساز و موانع ماوراءطبیعه زیادی روبرو می‌شوند. پس از ملاقات با خود بودا، آن‌ها با متون اصلاح‌شده به چین باز می‌گردند و به سطوح مختلفی از روشنگری معنوی دست می‌یابند.
با وجود عناصر و جغرافیای خیالی، داستان بر اساس سرگذشت واقعی است. یک راهب واقعاً هفده سال از عمرش را صرف سفر به هند برای جمع‌آوری متون بهتر برای بوداییان چینی کرد. نام او ژوان‌زانگ بود و یادداشت‌های او از سفر «یادداشت‌هایی از مناطق غربی»، منبع ارزشمندی از اطلاعات درباره فرهنگ‌ها و ملت‌هایی است که او در مسیر طولانی سفر خود از چین به جنوب آسیا با آن‌ها روبرو شده است. نوشته‌های او تاریخ‌های چندین رویداد، فرد و کتاب‌های شناخته‌شده را تأیید می‌کنند، حتی اگر برخی از گزارش‌های او تقریباً به اندازه سوءاستفاده‌های پادشاه میمون غیرمحتمل باشند.
ژوان‌زانگ با صدها متن بودایی به چین بازگشت و سپس سال‌ها روی ترجمه آن‌ها کار کرد. نسخه‌های چینی او از برخی سوتراهای بودایی، به ویژه سوترای قلب، پایه و اساس بسیاری از تفسیرهای مذهبی بعدی در چین و سایر کشورهای آسیای شرقی شد.
تلماسه نوشته فرانک هربرت

پیام خراسان

گورنی هالک (جاش برولین) و پل آتریدس (تیموتی شالامه) در اقتباس دنیس ویلنوو (2021) از تلماسه در این صحنه در حال فرار از کرم‌شنی هستند
تلماسه در حالی که از نظر فنی یک رمان علمی‌تخیلی است، کاوش در مضامین مذهبی، ماهیت فئودالی ساختار حکومتی و ویژگی‌های جادویی گاه و بیگاه اقلام و مواد درون‌جهانی، آن را به اثری برگرفته از واقعیت تبدیل می‌کند.
دنیای تلماسه از ابتدا نسبتاً پیچیده بود و آن پیچیدگی با هر کتاب، بازی و اقتباس فیلم بعدی بیشتر شد. ما با پایبند بودن به آنچه هربرت در رمان اول نوشته، دنیای کاملاً آشنایی را می‌ببینیم که حول کنترل منابع می‌چرخد.
ملانژ که به نام «ادویه» هم شناخته می‌شود، یک داروی روان‌گردان است که فقط در بیابان‌های آراکیس یافت می‌شود. این دارو نشاط، آگاهی و طول عمر مصرف‌کننده را بهبود می‌بخشد. همچنین سفر بین‌ستاره‌ای فضایی را به واسطه اثرات ذهنی خود امکان‌پذیر می‌کند. این دارو بسیار اعتیادآور و ترک آن کشنده است. از آنجا که حاکمیت مطلق (ایمپریوم) که تمام سکونتگاه‌های شناخته‌شده‌ی انسانی در جهان را کنترل می‌کند، کاملاً به این دارو و تولید مداوم آن بستگی دارد، ملانژ باارزش‌ترین و پرمشتری‌ترین منبع در جهان است.
متأسفانه، آراکیس سیاره‌ی بی‌رحمی است. فرآیند استخراج ملانژ کرم‌های شنی غول‌پیکری را جذب خود می‌کند که با خوشحالی خدمه معدن را می‌خورند. حملات فرِمِن‌ها، مردم بومی سیاره که خواهان پایان امپریالیسم هستند هم یک خطر شغلی است. فرمن‌ها مذهبی به نام «زِنسونی» دارند و منتظر ورود یک منجی هستند که آن‌ها را رهبری خواهد کرد. آن‌ها رهبر خود را در پل آتریدز پیدا میکنند.
محل وقوع داستان باید برای هر کسی که تاریخ خاورمیانه را خوانده آشنا باشد. داستان پل معمولاً با داستان لورنس عربستان مقایسه شده است. هر دو شخصیت وارد یک جامعه بیابانی اسلامی می‌شوند که تحت سلطه قدرت‌های خارجی است. آن‌ها یاد می‌گیرند چگونه مردم را رهبری نظامی کنند. با طولانی شدن جنگ‌ها، هر دو شخصیت در حالی که درگیر نیروهایی هستند که نمی‌توانند کنترلشان کنند، اعمال خودشان را زیر سوال می‌برند و اینکه زندگی هر یک از آن‌ها چگونه قهرمانانه به پایان می‌رسد، قابل بحث است.
تنها دلیلی که کسی که در آراکیس زندگی نمی‌کند به آن اهمیت می‌دهد وجود ملانژ است. نیاز به عرضه مداوم این ماده، همه جنبه‌های داستان را هدایت می‌کند. کنترل ادویه، داشتن قدرت بی‌چون و چرا و ثروت بی‌پایان است. نمایندگان مختلف ایمپریوم مدام برای تصاحب آن نقشه می‌کشند. کتاب‌های بعدی نشان می‌دهند وقتی یک منبع جایگزین پیدا می‌شود، سیاره به یک مرداب تبدیل می‌شود.
ترانه یخ و آتش اثر جورج آر. آر. مارتین

پیام خراسان

ند استارک (شان بین) در اقتباس HBO از ترانه یخ و آتش از جورج آر آر مارتین. خانواده استارک بر اساس خانه یورک از جنگ‌های رز قرن پانزدهم ساخته شده است
ترانه یخ و آتش جورج آر. آر. مارتین مجموعه‌ای است که هنوز هم ساخت سریال‌ها از روی آن ادامه دارد و درباره خانه‌های اشرافی وستروس و مبارزه قدرت آن‌ها برای کنترل تخت آهنین است. بسیاری از خطوط داستانی رمان‌ها شامل تلاش‌های دختر یک سلسله عزل‌شده برای بازپس گرفتن تاج و تخت، نیزنگ‌های سیاسی کسانی که قدرت را در اختیار دارند، وحشت قریب‌الوقوع زمستانی با مدت غیرقابل پیش‌بینی و اثرات نزدیک شدن به قدرت بر فرزندان مشاور پادشاه می‌شود.
مارتین درباره اینکه چگونه بخش‌های زیادی از داستان بر اساس جنگ‌های رزها، مجموعه‌ای از جنگ‌های داخلی بریتانیا در قرن پانزدهم، ساخته شده، صحبت کرده است. نقشه وستروس شباهت قابل تشخیصی به جزایر بریتانیا دارد و بازیگران اصلی بیش از یک شباهت گذرا به بازیگران اصلی آن درگیری تاریخی دارند. متأسفانه، کتاب‌ها و ارتباط آن‌ها با جنگ‌های رزها پیچیده هستند، بنابراین این خلاصه‌ کوتاه‌تر از داستان‌های دیگر این فهرست خواهد بود.
جنگ‌های رزها بر سر تاج و تخت انگلیس توسط شاخه‌های پسران کوچکتر دودمان پلانتاژنه بود. خاندان لنکستر (که الهام‌بخش لنیسترها بود) و خانه یورک (خانه استارک) کنترل کشور را به مدت سه دهه قبل از ظهور هنری تودور و پایان دادن به درگیری، معامله کردند. در طول راه، نبردهای خونین، اسرار، مشاوران به قتل رسیده، دسیسه‌های کاخ، بیش از چند سر روی نیزه‌ها و چند عروسی نسنجیده پیش آمد. حتی یک کاندیدای سلطنتی خارج از کشور وجود داشت که با پادشاهی که مدت‌ها مرده بود (یکی از چندین همتای تاریخی دنریس تارگرین مارتین) روابطی داشت. این درگیری دلایل زیادی داشت، هرچند مشکلات ناشی از سلطنت یک «شاه دیوانه»، ریچارد دوم، کمکی به مسائل نکرد.
جادوگر شهر اوز نوشته ال. فراانک باوم

پیام خراسان

نقاشی دابلیو. دابلیو. دنزلو از جادوگر شگفت‌انگیز شهر اوز (1990)، نخستین کتاب از مجموعه‌های اوز از ال. فرانک بام. بسیاری از مفسران مرد حلبی را نماینده کارگران شهری می‌دانند که به دلیل رکود سال 1893 ناتوان شدند
جادوگر شگفت‌انگیز شهر اوز یک داستان تخیلی آمریکایی است. داستان درباره دختری به نام دوروتی است که توسط گردباد به سرزمین اوز برده می‌شود. به او و سگش توتو گفته می‌شود بهترین راه رسیدن به خانه صحبت با جادوگر شهر اوز است که در شهر با شکوه زمرد زندگی می‌کند. در سفر به آنجا در امتداد جاده آجری زرد، دوروتی با مترسکی که مغز می‌خواهد، وودمن حلبی که قلب می‌خواهد و شیر ترسوی در جستجوی شجاعت ملاقات می‌کند. پس از چند برخورد با جادوگران شرور و گروهی از میمون‌های پرنده، دوروتی به خانه بازمی‌گردد.
در حالی که 40 کتاب در مجموعه آثار اوز وجود دارد، بیشتر مردم امروز فقط رمان اول را می‌شناسند. با این حال، خوانندگان به احتمال زیاد به دلیل اقتباس فیلم معروف 1939 با رمان اول آشنا هستند. منصفانه بگوییم، این فیلم بسیار عالیست!
کتاب‌ها ممکن است فقط داستان‌های سرگرم‌کننده و خیالی به نظر برسند، اما ممکن است مقدار زیادی از سرگذشت واقعی در آن‌ها وجود داشته باشد. مفسران زیادی استدلال کرده‌اند که داستان اصلی، تمثیلی از سیاست‌های آمریکا در اواخر قرن نوزدهم است. مهم‌تر از همه، فرض شده که چندین شخصیت و رویداد بدل افراد و مفاهیمی در بحث «نقره رایگان» و انتخابات 1896 هستند.
در دهه آخر قرن نوزدهم، مهمترین چالش سیاسی، این پرسش بود که چگونه از پول آمریکا حمایت شود. «سیلوریت‌ها» که کشاورز، معدنچی و بدهکار بودند، استدلال کردند که حمایت از ارز ایالات متحده با طلا و نقره منجر به رونق خواهد شد. مخالفان آن‌ها «گُلدباگ‌ها» بودند که می‌خواستند ارز را تنها با پشتوانه طلا حفظ کنند.
در اصطلاح مدرن، کسانی که از نقره حمایت می‌کنند، خواهان عرضه پول بیشتر و تورم بالاتر هستند. امید این بود که این امر بار بدهکاران را کاهش دهد و درآمد کشورهای معدنی را افزایش دهد، اما مخالفان آن را راهی سریع برای نابودی سیستم مالی می‌دانستند.
در داستان باوم، دوروتی که یک آمریکایی از یک ایالت کشاورزی است، توسط یک گردباد به اوز (مانند اونس) پرتاب می‌شود، تصویری که اغلب آن زمان برای نشان دادن تحولات سیاسی استفاده میشد. به محض ورود، او دمپایی‌های نقره‌ای را با کشتن تصادفی جادوگر شریر شرق (که در فیلم به یاقوت تغییر یافته) به دست می‌آورد. این اتفاق سبب شادی «مردم کوچک» مانچکینلند می‌شود. یک جادوگر خوب اهل شمال به دوروتی اطمینان می‌دهد که دمپایی‌های نقره‌ای از او هنگام عبور از جاده آجری زرد به سمت شهر جادویی اوز محافظت می‌کنند (پشتوانه قرار دادن دو فلز).
مترسک کشاورز آمریکایی است، مرد حلبی زنگ‌زده نمایانگر کارگران شهری و اثرات فلج‌کننده رکود 1893 است. شیر ترسو نماینده ویلیام جنینگز برایان، سخنران جسوری است که صلح‌طلب باقی ماند. وقتی شیر در نخستین برخوردشان به گروه حمله می‌کند، مرد حلبی او را شکست می‌دهد، همانطور که مبارزات برایان با شکست او در به دست آوردن آراء کارگران صنعتی ناکام ماند. با این حال، وقتی آن‌ها با کشاورزان همکاری می‌کنند، یک تیم قدرتمند تشکیل می‌دهند.
وقتی گروه به شهر زمردی می‌رسند (همان رنگ اسکناس‌های دلار «پشت سبز») با جادوگر شهر اوز ملاقات می‌کنند. او مانند یک سیاستمدار کثیف قرن 19، برای هر یک از اعضای گروه به شکل متفاوتی ظاهر می‌شود. او موافقت می‌کند فقط در ازای خدمت گرفتن به آن‌ها کمک کند. پس از کشتن جادوگر شریر غرب که می‌خواهد کفش‌های نقره‌ای در کنترل بخش غربی اوز به او کمک کنند، معلوم می‌شود جادوگر یک کلاهبردار است. خوشبختانه، یک جادوگر خوب از جنوب قدرت نقره را می‌داند و نشان می‌دهد کفش‌ها می‌توانند دوروتی را به خانه برسانند.
این یکی از همه تفسیرهای موجود این فهرست بحث‌برانگیزتر است. بسیاری از محققان استدلال کردند که باوم قصد هیچ گونه تفسیری از این نوع را نداشته است.
با این حال، کتاب‌های بعدی این مجموعه، گاه و بیگاه اوز را به عنوان یک مدینه فاضله شبه‌سوسیالیستی به تصویر کشیدند. در یکی از رمان‌ها اوز ارز ندارد، اقتصاد با کمک‌های متقابل پیش می‌رود، روز کاری کم شده و کارگران برای بهره‌وری نیازی به مدیریت سختگیرانه ندارند. در دیگری، شخصیتی که به پادشاهی دیگری سفر می‌کند، نمی‌داند پول چیست. شاید این نسخه‌ها نشان ندهند اوز مبتنی بر سیاست آمریکاست، اما نشان می‌دهند باوم مایل بوده از این زمینه داستانی برای کشف ایده‌های سیاسی و اقتصادی استفاده کند.