چاپ

پیام خراسان - به گزارش ؛ گذری بر تاریخ کشف حجاب که قیام گوهرشاد (1314) را به نخستین قیام انقلابی مردم مشهد در سال 1356 پیوند زده است.
حرف از دو قیام مهم است با فاصله‌ای چهل ودوساله که موضوع هردوی آنان یکی است: پوشش و حجاب. نخستین با ریختن خون مردم بی گناه در مسجد گوهرشاد شروع شد، اما چهار دهه بعد، زنان تمامش کردند.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
انتقام سال‌ها رنج، ترس و تحقیر را گرفتند و دنباله آن را به بهار انقلاب اسلامی در 1357 گره زدند. این سطر‌ها روایت اصلاح یک قانون اشتباه است، قانونی که در ایران به «کشف حجاب» معروف است و تاریخی‌ترین قیام هایش در مشهد رقم خورده است.
آغاز کشف حجاب با اجباری کردن لباس متحدالشکل پیش از قیام گوهرشاد، دربار برای اینکه بتواند موضوع پوشیدن لباس متحدالشکل (کت، شلوار و کلاه پهلوی) را مطرح و آن را به اصطلاح در میان مردم جا بیندازد، شروع می‌کند به پخش اعلان‌هایی در روزنامه‌ها (تنها رسانه مردم آن روزگار) با عنوان خرید پارچه وطنی و کلاه تمام لبه ارزان قیمت که پوشیدنش برای مرد‌ها شکیل است و مفید. برای مثال، در یک از گزارش باقی مانده از آن دوران آمده است: «قیمت کلاه تمام لبه که 80 تا 100 زرع پارچه اعلا برده، تنها 17 ریال.»
برگزاری جشن‌هایی با حضور مردانی که لباس متحدالشکل پوشیده‌اند یا چاپ خبر‌هایی در جراید که نشان می‌دهد مردم دیگر شهر‌ها استقبال بی نظیری از این پوشش داشته‌اند، راهکار یا بهتر است بگوییم حیله دیگری است که حکومت وقت از آن استفاده می‌کند تا مردم را برای تن دادن به هر نوع پوششی که صلاح می‌داند ترقیب کند. برای مثال، به این خبر که درست فردای وقوع قیام گوهرشاد (23 تیر 1314) در روزنامه آزادی با تیتر «جشن کلاه تمام لبه» در مشهد چاپ و منتشر شده است دقت کنید: «عصر روز 22 تیر، مجلس مفصلی در منزل یکی از تجار تربت حیدریه منعقد و قریب پنجاه نفر از تجار مهم حضور یافته، با ایراد نطق مفصل و ثنا و بقای ذات مقدس ملوکانه شاهنشاه، کلاه خودشان را به شاپو و کپی تبدیل نمودند و مجلس با مسرت و شادی پایان یافت. هم چنین طبق اطلاع واصله از ولایت خراسان، پیشرفت کلاه جدید در همه جا سریع بوده و در بعضی نقاط مانند بجنورد، شاید اقلیت خیلی مختصری به واسطه فقدان کلاه (کمبود کلاه) نتوانسته‌اند هنوز تغییر بدهند. اگر نه، همه کلاه خود را تبدیل کرده‌اند.»
بخشنامه‌ای که زنان را بدون روسری می‌خواست این سیاست اگرچه ناکارآمد، اما با ریختن خون بی گناهان بسیاری در مسجد گوهرشاد یا دستگیر و زندانی کردن معترضان دیگر شهر‌ها و پیروی مشتی درباری و نظامی مطیع اوامر ملوکانه، به رضاخان این فرصت را می‌دهد تا دستور نوشتن بخشنامه کشف حجاب را صادر کند. این بخشنامه اواخر آذر 1314 از طرف رئیس الوزرا به دربار فرستاده می‌شود تا در آغاز دی ماه، فرمان اجرای رسمی قانون کشف حجاب به تمام ولایات ایران ارسال شود. او در ادامه نیز در 17 دی سال 1314 با شرکت در مراسم جشن دانش آموختگی دختران بی حجاب در دانشسرای مقدماتی شیراز به وضوح این قانون را لازم الاجرا اعلام می‌کند. بسیاری از خانواده‌های مذهبی نتوانستند این موضوع تاب بیاورند. دخترانشان ترک تحصیل کردند و همسرانشان سال‌های طولانی (تا آغاز جنگ جهانی دوم) خانه نشین شدند و حتی مردن در خانه را به بیرون رفتن بدون چادر و روبنده ترجیح دادند.