چاپ

پیام خراسان - مشروح گفت‌وگوی خبرنگار جماران با حجت الاسلام و المسلمین علی نظری منفرد استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم در پی می آید:
با تبریک حلول ماه مبارک رجب خدمت حضرتعالی، در ابتدا درباره ویژگی‌ها، امتیازات و جایگاه ماه مبارک رجب در آیات و روایات بفرمایید.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
من هم حلول ماه رجب‌المرجب را تبریک عرض می‌کنم و امیدوارم خداوند متعال به همه دوستان و علاقه‌مندان به معنویت، توفیق عنایت کند تا از لحظات طلایی این ماه منتهای استفاده و بهره‌برداری را ببرند.
اولین خصوصیت ماه رجب این است که این ماه از «اشهُر حُرُم» و ماه‌های حرام است. خداوند متعال در قرآن می‌فرماید: «إِنَّ عِدَّهَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللَّهِ اثْنا عَشَرَ شَهْراً فی‌ کِتابِ اللَّهِ یَوْمَ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ مِنْها أَرْبَعَهٌ حُرُم‌». چهار ماه حرام داریم و رجب جدا افتاده است. سه ماهِ ذوالقعده، ذوالحجه و محرم پی در پی است، اما رجب جدا افتاده است. ماه‌های حرام احکام خاص خود را دارد. برای نمونه، خونریزی در آن حرام است و اگر کسی در این ماه مرتکب قتل شود دیۀ آن فرق می‌کند.
از خصوصیات دیگر ماه رجب این است که می‌گویند، ماه رجب ماه تخلیه است، ماه شعبان ماه تحلیه است و ماه رمضان ماه تجلیه است. وارد شده است که انسان در این ماه استغفار کند و از ذنوب خالی شود. همچنین روزه این ماه بسیار سفارش شده است. از ویژگی‌های دیگر این ماه این است که موالید و مناسبت‌های شهادت ائمه(ع) را داریم. روز اول روز ولادت حضرت باقر(ع) است، دوم ماه، بر اساس نقلی روز ولادت امام هادی(ع) است، دهم ماه روز ولادت حضرت جواد(ع) است و سیزدهم ماه، روز ولادت آقا امیرالمؤمنین(ع) است. از سوی دیگر، سوم ماه شهادت امام هادی(ع) است، پانزدهم ماه وفات حضرت زینب(س) است، هجدهم ماه وفات ابراهیم پسر پیامبر(ص) است، بیست و پنجم ماه شهادت حضرت کاظم(ع) است و بیست و ششم ماه وفات شیخ بطحاء حضرت ابوطالب(ع) است. همچنین بیست و هفتم ماه، عید مبعث یکی از اعیاد بزرگ اسلامی است.
این مناسبت‌ها، بر فضیلت این ماه می‌افزاید. نکته‌ دیگری هم اضافه کنم که چون ماه‌های رجب، شعبان و رمضان در اسلام مهم هستند، یکی از تألیفات مرحوم شیخ صدوق(رض) کتاب «فضائل الاشهر الثلاثه» است. این کتاب درباره فضیلت ماه‌های رجب، شعبان و رمضان است. کتاب امالی صدوق که کتاب خوبی است، شیخ صدوق مجالسی که داشته را یا خودش املا کرده و یا شاگردانش نوشته‌اند. معمولاً این مجالس در ماه‌های رجب، شعبان و رمضان برگزار شده و به مناسبت، ایشان روایات مربوط به فضلیت ماه رجب را در این کتاب ذکر کرده است.
فردای قیامت گفته می‌شود: «این رجبیون؟» و عده‌ای بلند می‌شود که در ماه رجب بندگی کرده‌اند.
لطفاً اصطلاحات تخلیه، تحلیه و تجلیه را معنا کنید.
تخلیه یعنی انسان خود را از پلیدی‌ها، گناهان و لغزش‌هایی که دارد، پاک کند و این کار نیازمند به این است که اراده قوی داشته باشد و به این جهت برسد که گناهان برای انسان خوب نیست. ماه شعبان ماه رسول الله(ص) و ماه تحلیه است. تحلیه یعنی خودآرائی، و شعبان ماهی است که انسان می‌تواند خود را به کارهای شایسته زینت کند. تجلیه به معنای تجلّی و نمود پیدا کردن است. خداوند متعال در قرآن تجلّی پیدا کرده و قرآن در ماه مبارک رمضان نازل شده است. لذا به آن ماه تجلیه می‌گویند.
اشاره فرمودید که ماه شعبان، ماه پیامبر گرامی اسلام است. ماه‌های رجب و رمضان به نام چه کسانی است؟
به ماه رجب ماه ولایت می‌گویند، چون ولادت امیرالمومنین(ع) در آن رخ داده است و ماه رمضان، شهرالله است. ماه رجب ماه امیرالمومنین(ع) است، ماه شعبان ماه رسول الله(ص) است، در دعای روزهای ماه شعبان هم وارد شده که «هذا شهر رسولک»، و ماه رمضان شهرالله یعنی ماه خداوند است.
برخی به دعای «یا من ارجوه» ایراد گرفته‌اند که دست به محاسن گرفتن، بعدها پیدا شده است و این دعا مشمول زنان نمی‌شود چون زنان محاسن ندارند. دیدگاه حضرتعالی چیست؟
دست به محاسن و صورت گرفتن در حقیقت نشانۀ عجز است. عجز در پیشگاه خداوند امر مطلوبی است و زن هم می‌تواند دستش را به چانه‌اش بگیرد و این دعا را بخواند. چه اشکالی دارد؟ عمده، مضمون دعا است، کما اینکه دست‌ها را بلند کردن، نشانۀ عجز است. چون در هنگام دعا انسان دستش را بلند می‌کند، حتی در آداب دعا آمده است که انسان در صورتی که عاجز شود، پشت دست‌هایش را بلند کند. این مشکلی ندارد، عمده این دعاست که از نظر مضمون بسیار عالی است. دست به محاسن گرفتن، دیگر جزء آداب اعمال دعا است و خیلی تأثیری ندارد.
در این ماه شریف و ماه‌های پس از آن، چه توصیه‌ای به خطبا، وعاظ و ائمه جماعات دارید؟
ما باید مردم را به معنویت ترغیب کنیم، چون انسان به صورت طبیعی به طرف مادیات می‌رود. لازم است ترغیب به معنویت با زبان خوش باشد. پیامبر خدا(ص) با زبان خوش با مردم صحبت می‌کرد و خداوند به موسی و هارون فرمود که در مواجهه با فرعون با زبان خوش سخن بگویید: «فَقُولا لَهُ قَوْلاً لَیِّنا».
وقتی مردم شوق پیدا می‌کنند که ما آثار و برکات معنویت را برای مردم توضیح دهیم. همان طور که بدن انسان نیاز دارد به اینکه از آن نگهداری کند، روح را هم باید حفظ و نگهداری کند. این معنویت است که روح را نگه می‌دارد، و روح زمانی که به معنویت اقبال کند، شاداب می‌شود. انسان وقتی اقبال به معنویت کرد و سراغ معنویت رفت، سعی می‌کند کمتر استرس، ناراحتی و حزن داشته باشد. در این راستا قرآن می فرماید: «أَلا إِنَّ أَوْلِیاءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُون‌» و این واقعیت دارد. بنابراین ما باید برکات و آثار معنویت را برای مردم بازگو کنیم، در این صورت مردم اقبال می‌کنند به اینکه به سمت معنویت بروند.