چاپ

پیام خراسان - مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بوشهر با بیان اینکه 20 هزار نهال حرا در بوشهر کاشته شده است، تهدیدات این اکوسیستم ارزشمند را برشمرد. "جنگل حرا" طلای سبر جنوب ایران؛ تهدید اصلی این جنگل‌ها چیست؟
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو، جنگل‌های حرا، که به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اکوسیستم‌های ساحلی شناخته می‌شوند، نقشی اساسی در حفظ تنوع زیستی، مقابله با تغییرات اقلیمی و حفاظت از سواحل دارند.
این جنگل‌ها که عمدتاً از درختان مانگرو تشکیل شده‌اند، در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری جهان یافت می‌شوند و به دلیل ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد خود، زیستگاه بسیاری از گونه‌های آبزی و پرندگان مهاجر به شمار می‌روند.
جنگل‌های مانگرو در مناطق ساحلی بسیاری از کشور‌ها از جمله ایران، هند، پاکستان، امارات، عربستان سعودی، استرالیا، برزیل، اندونزی و برخی کشور‌های آفریقایی مانند نیجریه و تانزانیا پراکنده شده‌اند. این جنگل‌ها عمدتاً در مناطق کم‌عمق و جزر و مدی یافت می‌شوند و به دلیل شرایط خاص زیست‌محیطی، از مقاومت بالایی در برابر شوری آب برخوردارند.
در ایران، جنگل‌های حرا به‌ویژه در سواحل جنوبی کشور و مناطق حاشیه‌ای خلیج فارس و دریای عمان دیده می‌شوند. جزایر قشم، بندر لافت، بندر خمیر و برخی مناطق دیگر در استان هرمزگان، مهم‌ترین زیستگاه‌های جنگل‌های حرا در ایران هستند. این جنگل‌ها به دلیل موقعیت استراتژیک خود، تأثیر بسزایی در حفظ اکوسیستم دریایی و جلوگیری از فرسایش سواحل دارند.
جنگل‌های حرا نقشی اساسی در تثبیت رسوبات ساحلی و جلوگیری از فرسایش خاک دارند. علاوه بر این، آنها مانند فیلتر‌های طبیعی عمل کرده و آلاینده‌های موجود در آب را جذب می‌کنند. این جنگل‌ها همچنین محل تخم‌ریزی و زیستگاه بسیاری از گونه‌های آبزی از جمله میگو، خرچنگ، صدف و برخی از ماهیان ارزشمند اقتصادی هستند.
از سوی دیگر، جنگل‌های حرا تأثیر قابل‌توجهی در کاهش اثرات تغییرات اقلیمی دارند. آنها از طریق جذب دی‌اکسید کربن و تولید اکسیژن، به کاهش گاز‌های گلخانه‌ای و تعدیل دمای زمین کمک می‌کنند. در عین حال، این جنگل‌ها یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری طبیعت‌محور محسوب می‌شوند و می‌توانند به توسعه پایدار جوامع محلی کمک کنند.
با وجود ارزش زیست‌محیطی و اقتصادی بالای جنگل‌های حرا، این اکوسیستم‌های حساس با تهدیدات متعددی روبه‌رو هستند. تخریب زیستگاه‌های طبیعی به دلیل توسعه صنعتی و ساخت‌وساز‌های ساحلی، یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی است که جنگل‌های حرا با آن مواجه‌اند. ورود آلاینده‌های نفتی و صنعتی به دریا، تغییرات در سطح آب دریا به دلیل سدسازی و برداشت بی‌رویه آب از منابع زیرزمینی نیز از دیگر عوامل تهدیدکننده این جنگل‌ها محسوب می‌شوند.
در ایران، علاوه بر توسعه شهری و صنعتی در سواحل، تغییرات اقلیمی نیز اثرات مخربی بر جنگل‌های حرا گذاشته است. افزایش دما، تغییر الگوی بارش و بالا آمدن سطح آب دریا، از جمله عواملی هستند که حیات این اکوسیستم ارزشمند را در معرض خطر قرار داده‌اند.
در این رابطه، عبدالرحمن مرادزاده؛ مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بوشهر می‌گوید: در راستای توسعه و احیای جنگل‌های حرا، در سال‌های اخیر بیش از 200 هزار نهال حرا در مناطق مختلف از جمله پارک ملی نای‌بند، پارک ملی دیر نخیلو، سواحل خور سلطانی بوشهر، سواحل گناوه و دیلم کاشته شده است. این اقدام در وسعت چند هکتار انجام شده و هدف آن افزایش پوشش جنگلی و تقویت زیستگاه‌های ساحلی است.
وی درباره تهدیدات این جنگل‌ها نیز توضیح داد: جنگل‌های حرا با تهدیدات متعددی روبه‌رو هستند. توسعه صنایع و ساخت‌وساز‌های ساحلی در مجاورت این جنگل‌ها باعث تخریب سواحل و از بین رفتن بخش‌هایی از این اکوسیستم حساس شده است. گردشگری ناپایدار، ورود آلودگی‌های دریایی و تأثیرات تغییرات اقلیمی نیز تهدیدات جدی محسوب می‌شوند. علاوه بر این، بسته شدن آب‌های شیرین ورودی به مصب‌ها و کنترل سیلاب‌ها نیز باعث تغییر در شرایط زیستی این جنگل‌ها شده و رشد طبیعی آنها را مختل می‌کند.
مدیرکل محیط زیست بوشهر در پاسخ به اینکه آیا گردشگری در این مناطق وجود دارد، گفت: جنگل‌های حرای نای‌بند و مل‌گنزه از جمله مناطقی هستند که گردشگران برای بازدید از آنها مراجعه می‌کنند. اما مدیریت اصولی گردشگری در این مناطق ضروری است. برای دستیابی به گردشگری پایدار، باید اقدامات مشخصی انجام شود، از جمله ایجاد مسیر‌های مشخص برای تردد قایق‌ها، احداث سکو‌های بازدید بدون آسیب به طبیعت، آموزش گردشگران درباره ارزش جنگل‌های حرا و کنترل تعداد بازدیدکنندگان.
مرادزاده تصریح کرد: جنگل‌های حرا یکی از پرتولیدترین اکوسیستم‌های دریایی هستند و نقش مهمی در زنجیره غذایی دارند. این مناطق زیستگاه و نوزادگاه انواع گونه‌های دریایی از جمله ماهیان، میگو‌ها و خرچنگ‌ها محسوب می‌شوند. همچنین، این جنگل‌ها به عنوان یک ذخیره‌گاه طبیعی برای تثبیت کربن عمل می‌کنند که در کاهش اثرات ناشی از انتشار گاز‌های گلخانه‌ای نقش بسزایی دارند. علاوه بر این، تثبیت سواحل و جلوگیری از فرسایش ساحلی از دیگر کارکرد‌های ارزشمند این جنگل‌ها است.
وی با تأکید بر اینکه حفاظت از جنگل‌های حرا یک اولویت اساسی برای ماست، گفت: افزایش کاشت نهال حرا در مناطق مستعد، محدود کردن ساخت‌وساز‌های غیرمجاز در سواحل نزدیک به این جنگل‌ها، تشدید نظارت بر فعالیت‌های صنعتی و جلوگیری از ورود آلاینده‌های شیمیایی به آب‌های ساحلی، آموزش و آگاه‌سازی جوامع محلی و گردشگران درباره اهمیت این اکوسیستم و همکاری با نهاد‌های علمی برای پایش و تحقیق بر روی سلامت و رشد این جنگل‌ها ازجمله اقداماتی است که در راستای حفاظت انجام شده است.
مدیرکل محیط زیست بوشهر در پایان با بیان اینکه حفاظت از جنگل‌های حرا یک مسئولیت جمعی است، خاطرنشان کرد: همکاری میان دستگاه‌های دولتی، جوامع محلی، گردشگران و فعالان زیست‌محیطی می‌تواند به بقای این اکوسیستم کمک کند. از همه مردم و گردشگران درخواست می‌کنم که هنگام بازدید از این مناطق، به اصول زیست‌محیطی پایبند باشند، زباله‌ای در طبیعت رها نکنند، از ورود به بخش‌های حساس جلوگیری کنند و در حفاظت از این میراث ارزشمند سهیم باشند.