چاپ

پیام خراسان - فیلمی که این روز‌ها از اعتراضات شدید مردمی به صدور مجوز اکتشاف و تحرکات مشکوک یک معدن جدید در منطقه «چلاو» از توابع ارتفاعات جنگلی بخش امامزاده عبدالله شهرستان آمل در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود پرده از آسیب جدیدی به منابع طبیعی و قلب جنگل‌های هیرکانی و زیستگاه حیوانات ارزشمند ازجمله خرس، پلنگ ومرال برداشته است که به اعتقاد کارشناسان و مسوولان در صورت عدم کنترل منجر به خلق فاجعه برای محیط زیست شهرستان می‌شود.
در حالی که نگرانی از فعالیت کنترل‌نشده و زیان‌بار ده‌ها معدن مسیر جاده هراز شهرستان آمل در ماه‌های گذشته بالا رفته، اکنون قرار است پهنه معدنی جدید در دهستان چلاو این شهرستان هم آزاد و از معادن بیشتری رونمایی شود.
صدور یک مجوز جدید معدن شن و ماسه در منطقه کوهستانی و جنگلی چلاو شهرستان آمل طی روز‌های اخیر باعث اعتراض مردم محلی و دوستداران محیط زیست شده است و انتقادات را متوجه دستگاه‌های متولی شهرستان آمل و استان مازندران کرده است.
برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی حتی با نام بردن از افرادی در داخل مجموعه منابع طبیعی مازندران از آنان به عنوان صادرکننده مجوز یاد و انتقاد کردند و برخی نیز بدون نام بردن از فرد یا دستگاهی، کلیت مسوولان مازندران را به خاطر صدور مجوز معدن بدون توجه به تبعات فعالیت آن برای جنگل‌های هیرکانی و سلامت مردم منطقه به باد انتقاد گرفتند.
درخواست فعالیت این معدن که از چند سال گذشته برسرزبان‌ها افتاده است، در بررسی میدانی نشان می‌دهد که مجوز این معدن در استان صادر نشده است بلکه پس از شکایت درخواست‌کننده به دیوان عدالت اداری در تهران صادر شده است.
مسوولان دستگاه‌های اجرایی مازندران می‌گویند که از صدور مجوز فعالیت معدنی جدید در این منطقه بی‌اطلاع هستند و حتی نمی‌دانند مکانیسمی که مجوز بر اساس آن صادر شده چگونه کار می‌کند.
کارشناسان محیط زیست معتقدند جایی که مجوز جدید فعالیت معدنی برایش صادر شده از قبل سه معدن فعال شن و ماسه وجود دارد و به اندازه کافی خسارت از ناحیه فعالیت این معادن به محیط زیست وارد می‌شود و فعالیت این معدن در کنار آسیب‌های متعددی که دارد، نیازمند دست‌ کم دو کیلومتر راه دسترسی نیز است که باید از داخل جنگل‌های هیرکانی گذر کند.
آخرین مورد اعتراض مردمی نسبت به صدور مجوز معدن جدید به روز شنبه 30 فروردین 1404 و زمانی صورت گرفت که اهالی منطقه چلاو و دوستداران محیط زیست از جمله انجمن‌های دیده‌بان ویشار، انجمن اسلامی دیده‌بان آمارد و انجمن زمین پاک به برخی تحرکات و فعالیت‌های مشکوک برای ایجاد راه دسترسی و اکتشاف جدید تجمع و زنجیره انسانی درمحدوده معدن تشکیل دادند.
عکس
صدور مجوز از راه دور بدون شناخت منطقه محمدغفاری مشهور به پیرطاهر از دوستداران محیط زیست و عضو پویش مردمی نجات مرال که زندگی‌اش را کمال و تمام وقف حفاظت از محیط زیست و به خصوص مرال‌ها کرده است در اعتراض به مجوز بهره‌برداری از معدن در منطقه چلاو، گفت: از سال‌های گذشته مجوز سه معدن در محدوده چلاو صادر شده بود که نارضایتی دوستداران محیط زیست را در پی داشت و با این وجود نه تنها بر اساس خواسته این افراد مجوز‌های قبلی باطل نشد بلکه در روز‌های اخیر شاهد اعطای مجوز جدید بهره‌برداری از معدن نیز در این منطقه هستیم.
وی با بیان اینکه معادن در حال نابودی جنگل‌های منطقه و به خصوص پوشش گیاهی مناطق هیرکانی هستند، افزود: با وجود اعتراضات ما و منابع طبیعی مجوز چهارمین معدن در منطقه بالاتر از سه معدن قبلی و در قلب جنگل‌های هیرکانی داده شد.
پیرطاهر با بیان اینکه با احداث این معدن تمامی جنگل‌های منطقه نابود خواد شد، گفت: متاسفانه برخی از افراد بدون شناخت از منطقه و یا اینکه حتی یک بار بازدیدی داشته باشند مجوزاتی را صادر می‌کنند که تیشه بر ریشه طبیعت می‌زند.
وی گفت: مردم منطقه مخالف اشتغال‌زایی نیستند ولی باید دید این اشتغال‌زایی به چه قیمتی انجام می‌شود در حال حاضر بهره‌برداری از معدن جدید نابودی جنگل‌های هیرکانی را به دنبال خواهد داشت.
این فعال محیط‌زیستی ادامه داد: شخصی که از تهران بر خلاف نظر منابع طبیعی رای صادر کرده است آیا هیچ شناختی از منطقه و پوشش گیاهی آن دارد؟ خواهش ما این است که حداقل یک بار مسوولین برای بازدید به این منطقه بیایند و شرایط را از نزدیک ببینند و سپس رای صادر کنند.
محیط‌ زیست مثل همیشه در حاشیه حبیب محمدنسب عمران یکی از فعالین اجتماعی شهرستان آمل و دوستدار محیط زیست در رابطه صدورمجوز جدید برای اکتشفاف معدنی در این منطقه، با بیان اینکه اهالی مردم منطقه چلاو را دوباره آزمودن خطاست، گفت: اهالی منطقه چلاو حدود سه سال گذشته تاکنون اعتراض شدید خود را به تخلفات معدن‌داران و تحرکات مشکوک برای معدن جدید به مدیران دستگاه متولی، نظارت و قوه قضائیه، دادستان را اعلام و پیامد‌های آینده آن را متضاد با امنیت و اعتبار جنگل‌های ارزشمند و کوهستان بکر منطقه می‌دادند.
عکس
وی افزود: خوشبختانه همه مردم منطقه وتشکل‌های محیط‌زیستی نسبت به محیط پیرامونی خود احساس مسوولیت مستقیم دارند و ضمن جلوگیری از هر گونه احداث معدن، عبور از خطوط قرمز زیست‌محیطی و نابودی طبیعت دیگر برای مردم وظیفه شناس و دغدغه‌مند غیرقابل تحمل خواهد بود و مجدانه نسبت به ترک فعل‌ها و تخلفات معادن پیگیری خواهیم کرد.
این فعال اجتماعی به تهیه نامه‌ای که چندی قبل از سوی فعالان اجتماعی ومحیط‌زیستی شهرستان آمل که برای آقای ترکی معاون حقوق عامه دادستان کل کشور درخصوص وضعیت اسفباربهره‌برداری معادن این شهرستان درحال انجام است، اشاره کرد و در تشریح موارد اشاره شده درنامه گفت: چندین دهه بهره‌برداری و استحصال بسیار غلط از آورده‌های رودخانه‌ای و معادن شن و ماسه در مسیر جاده هراز و محور‌های منتهی به آن با بی‌مبالاتی دستگاه متولی (سازمان صمت و سکوت معنی‌دار دستگاه‌های نظارتی سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور همراه بوده است).
محمدنسب ادامه داد: متاسفانه پیامد این وضعیت شوم باعث تخریب بدون برگشت کوه و طبیعت بکر منطقه نابودی حیات زیست رودخانه نابودی جنگل‌های اطراف به خاطر انتشار گردوغبار آلودگی مناطق مسکونی و گردشگری اطراف و ایجاد منظر زشت در مسیرجاده پرتردد هراز شده است.
وی اضافه کرد: امروز طبق خروجی دستگاه‌های پایش آلودگی هوای سازمان محیط زیست کشور واقع در آمل آلودگی این شهر به خاطر ریزگرد‌های متصاعدشده از برداشت‌های غیراستاندارد معادن جاده هراز بیش از تهران شد که با وجود استقرار این شهر در مجاورت جنگل‌های هیرکانی با حجم بالای تصفیه هوا، وجود بیشترین آمار سرطان کشور در این شهر نشان از وخامت شرایط حاضر دارد.
محمدنسب با اشاره به اینکه عدم بازدارندگی اخطار‌های اداره حفاظت محیط زیست شهرستان آمل به دلیل عدم برخورد قاطع دستگاه قضایی و بازدارنده نبودن احکام قضایی را یکی از دلایل مهم و بروز فساد‌های مترتب از آن باعث شده که معدن‌داران متخلف بدون در نظر گرفتن اخطار‌های دستگاه‌های نظارتی به غارت طبیعت و مال اندوزی بیشتر که درآمد‌های چند صد میلیاردی در ماه را برای آنها به دنبال دارد، مبادرت نمایند.
وی اظهار کرد: مردم شهرستان آمل با وجود پیگیری‌ها و اعتراض خود به ترک فعل دستگاه‌های متولی و نظارتی (صمت، سازمان حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی) دیگر تحمل بی‌مبالاتی دستگاه‌های نظارتی داخل کشور را برای دست درازی معدن‌داران متخلف به معادن که جزء انفاع و متعلق به همه نسل‌هاست را نداشته و در صورت عدم تمکین معدن‌داران و متولیان دولتی به معدن‌کاری مسوولانه با شرایط ویژه به نمایندگان خود در تشکل‌های مردمی این حق را خواهند داد که از طریق مجامع بین‌المللی به دفاع از خاک به عنوان مادر طبیعت مبادرت ورزند.
عکس
وی همچنین ضمن تاکید بر رعایت ضوابط توسط معدن‌داران، باطل کردن مجوز افراد خاطی باید در دستور کار دستگاه‌های نظارتی از جمله اداره حفاظت محیط زیست و دستگاه قضایی قرار گیرد تا بازدارندگی لازم ایجاد شود، تاکید کرد: برداشت پلکانی و محدود کردن ارتفاع ترانشه به زیر 10 متر (طبق شرایط، نصب غبارگیر و تجهیزات مربوطه و راه‌اندازی و بهره‌برداری از حوضچه‌های آرامش با تجهیزات مشابه و همچنین جمع‌آوری تجهیزات استحصال در فاصله 150 متری از منتهی الیه بستر رودخانه مطابق ضوابط الزامی است).
محمدی سرپرست اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان آمل هم درگفت‌وگوی کوتاهی، اخذ مجوز فعالیت مشکوک معدن جدید درمنطقه چلاو توسط این اداره را رد کرد و گفت: مسیرجدید ارتباطی که با مجوز این اداره به معدن جدید داده شده باشد، وجود ندارد.
اینکه هر فردی بتواند در صورت مخالفت متولیان صدور مجوز در استان‌ها، اقدام به اخذ مجوز در هر زمینه‌ای با توسل به دیوان عدالت اداری کند، موضوعی تامل برانگیز است که فضا را برای هر گونه سوء‌استفاده در استانی مانند مازندران که با کمبود زمین و مشکل اشتغال دست به گریبان است، فراهم خواهد کرد.
هجوم مهار نشده معادن به منابع طبیعی و محیط زیست چند سالی است که به یک مشکل ملی تبدیل شده و بسیاری از استان‌ها از جمله مازندران را درگیر کرده است به طوری که بیشترین عامل تخریب جنگل‌ها و مراتع برداشت از معادن است و زیان آن حتی از چرای بی‌رویه دام، فرسایش، آتش‌سوزی و تخریب جنگل بیشتر است.
گرچه ایجاد معدن جذب سرمایه، تولید و خلق ثروت را به دنبال دارد، اما در مقابل سبب تخریب مراتع، کاهش علوفه و در نهایت کاهش دام، خسارت به آثار باستانی و طبیعی، تضعیف گردشگری، تغییر فرهنگ‌های محلی، آلودگی صوتی و زیست‌محیطی و ورود گروه‌های کارگری مهاجر هم می‌شود.
با توجه به نیاز روزافزون جامعه به محصولات معدنی، طبعاً نمی‌توان بهره‌برداری از معادن را متوقف و محدود کرد، اما ضروری است یک راه معقول و عملیاتی برای تامین این نیاز با حفظ منابع طبیعی و محیط زیست در پیش گرفته شود؛ راهی که از مسیر «بازسازی معدن» می‌گذرد.
عکس
بازسازی معادن در کشور‌های توسعه یافته دنیا طی سه دهه گذشته مورد تاکید جدی و اجرا بوده به طوری که در برخی موارد پس از پایان عملیات بازسازی، پوشش گیاهی و کیفیت محیط زیست منطقه حتی بهتر از گذشته شده است.
در ایران نیز طبق ماده 17 قانون اصلاح قانون معادن، معدن‌داران باید بخشی از درآمد خود را برای احیا و بازسازی اراضی تخریب‌شده در فرآیند اکتشاف، استخراج و بهره‌برداری از معادن اختصاص دهند، اما یا این عوارض به درستی پرداخت نمی‌شود و یا عزمی برای هزینه آن در جبران خسارت‌های به بار آمده نیست.
ایست محیط زیست تاکنون برای صدور مجوز معدن جدید موضوع حائز تامل در صدور مجوز معادن در عرصه‌های طبیعی یا نزدیک آنها دیگر نادیده گرفتن قانونی نظر محیط‌ زیست است، موضوعی که مورد اعتراض مسوولان محیط زیست هم قرار دارد.
دراین پیوند، رییس اداره محیط زیست شهرستان آمل هم با اظهار این که در برخی مناطق قانون‌گذار محیط زیست را مرجع صلاحیت ندانسته که همین مساله راه گریزی برای افراد جهت دریافت مجوز شده است، گفت: برای محدوده‌ای که در منطقه چلاو شهرستان آمل مجوز معدن صادر شده است، به دلیل خارج بوده از عرصه‌های چهارگانه نظارتی محیط زیست، هیچ استعلام و نظرخواهی از اداره محیط زیست گرفته نشده است.
وحید رضائیان با بیان اینکه استعلام از محیط زیست تنها برای مناطقی با ویژگی‌های خاص زیست بومی و زیستگاهی انجام می‌شود، افزود: مناطقی با این ویژگی با عنوان مناطق چهارگانه پارک ملی، اثر طبیعی ملی، پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظت شده تحت مدیریت محیط زیست است و قانون‌گذار برای مجوز در این اماکن اخذ استعلام از محیط زیست را الزامی دانسته است که متاسفانه منطقه چلاو آمل خارج از این محدوده است.
عکس
وی اصلاح قانون برای جلوگیری از چنین رویداد‌هایی را خواست چندین ساله محیط زیست عنوان کرد و گفت: وقتی از ما استعلام نمی‌شود، بسیاری از حساست‌های زیست‌محیطی نادیده گرفته شده و صدمات جبران‌ناپذیری را به پیکره طبیعت وارد می‌کند که پیش از این نیز بار‌ها اتفاق افتاده است.
رییس اداره حفاظت محیط زیست آمل، ارتفاعات جنگلی منطقه چلاو را از عرصه‌های مهم جنگلی این شهرستان واستان مازندران توصیف کرد و ادامه داد: با توجه به اینکه درحال حاضر 3 معدن شن و ماسه و برداشت واریزه‌های کوهی درمنطقه چلاو فعالیت دارند، و به همین منظور در عرصه جنگلی به هیچ وجه نباید مجوز صادر شود، زیرا جنگل‌های شمال در طی پنج دهه گذشته تقریباً به نصف کاهش یافته است.
رضائیان، معدن‌کاری را یکی از بزرگ‌ترین مخربان محیط زیست مازندران عنوان کرد و گفت: بنابراین از نظر من به عنوان یک کارشناس به هیچ وجه نباید مجوز معدن، به ویژه معدن شن و ماسه و روباز در داخل جنگل‌های هیرکانی داده شود، زیرا به شدت می‌تواند جنگل را از بین ببرد و باعث کاهش سطح جنگل شود.
صدور مجوز معادن در شهرستان آمل از حد اشباع گذشته است! رییس اداره حفاظت محیط زیست آمل همچنین با اشاره به اینکه در مسیر جاده هراز بیش از 28 واحد معدنی اکنون فعالیت دارد، گفت: این شهرستان در حال حاضر از نظر تعداد واحد‌های معدنی اشباع شده است و دیگر ظرفیت ایجاد معدن جدیدی را ندارد.
رضائیان با تاکید براینکه برای معدن جدید در منطقه چلاو نیز هیچ مجوز و حتی استعلامی از محیط زیست شهرستان آمل گرفته نشده است، گفت: یکی دیگر از مواردی که باید دراخذ مجوز واحد‌های معدنی رعایت شود، داشتن راه ورودی به محل اکتشاف معدنی است که در این خصوص هم حتما باید از اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان مجوز داشته باشد.
وی ادامه داد: در حال حاضر محیط زیست هیچ پرونده جدید فعالیت معدن در شهرستان آمل و مسیرجاده هراز صادر نکرده و اجازه فعالیت جدیدی را نیز نخواهد داد.
وی ادامه داد: واقعیت تلخ اکنون این است که اکولوژی جاده هراز دیگر جوابگوی واحد‌های جدید معدنی را ندارد و درحال حاضر بهره‌برداری‌های غیراصولی و بیش از حد مجاز برخی از معادن، باعث پیامد شوم انتشار گردوغبار و ریزگرد‌ها در برخی از روز‌ها درسطح شهرستان آمل شده است.
رییس اداره محیط زیست آمل با هشدار به پیامد‌های ناشی از فشار برخی افراد برای گرفتن مجوز فعالیت معدن‌های جدید به هر قیمت و راهکاری خاطرنشان کرد: صدور مجوز‌های جدید واقعا به صلاح محیط زیست شهرستان در زمان حاضر و آینده نیست و اگر معادن موجود برمبنای میزان ظرفیت و استاندارد‌های تولید را مدیریت و رعایت کنند، و توسط اداره مربوطه از جمله صمت، محیط زیست و منابع طبیعی به درست نظارت و بازرسی دوره‌ای شوند، تا چندین سال آینده نیز جوابگوی نیاز شهرستان و حتی بخشی از استان خواهد بود.
منبع: خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)