پیام خراسان - دانشمندان در یک مطالعۀ تازه، مدفوع و استفراغ فسیل‌شده دایناسورها را بررسی کردند تا رژیم غذایی ماقبل تاریخ آنها و سیر زمانی و تسلط‌شان بر جهان را بفهمند.

دانشمندان در یک مطالعه جدید، برومالیت‌ها را بررسی کردند. برومالیت‌ها (bromalites) بقایای فسیلی موادی هستند که منشأ آن‌ها دستگاه گوارش موجودات است. دانشمندان در این مطالعه، مدفوع و استفراغ فسیل‌شده دایناسورها را بررسی کردند تا رژیم غذایی ماقبل تاریخ آنها و سیر زمانی ظهور و تسلط‌شان بر جهان را بفهمند.
مدفوع ماقبل تاریخ پر از رمز و راز است. حالا، یکی از آن رمز و رازها که شاید کلید ظهور و تسلط دایناسورها باشد، در شرف فاش شدن است. در یک مطالعه جدید، دانشمندان صدها «مدفوع و استفراغ فسیل‌شده» (برومالیت‌ها) را برای بازسازی شبکه‌های غذایی دایناسورها تجزیه و تحلیل کردند و چگونگی متأثر شدن آن‌ها از آب و هوا و انقراض گونه‌های دیگر را کشف کردند.
این تحقیق که هفته گذشته در مجله نیچر (طبیعت) منتشر شد، نشان می‌دهد دایناسورها چگونه در طول 30 میلیون سال در شبکه‌های غذایی گنجانده می‌شوند. محققان تمرکز ویژه‌ای روی نخستین ظهور دایناسورها در تریاس پسین و ژوراسیک اولیه کردند (تقریباً 230 تا 200 میلیون سال پیش).
مارتین کوارنستروم، نویسنده اصلی و دیرین‌شناس در دانشگاه اوپسالا در سوئد می‌گوید: «هرگز مطالعه‌ای نظیر این قبلاً انجام نشده است. زیرا دانشمندان معمولا تمایل دارند اسکلت‌های بزرگ را مطالعه کنند نه مدفوع و استفراغ دایناسورها را.»
محققان درباره نحوه‌ی زندگی و مردن دایناسورها مطالعه کرده‌اند، اما هنوز پرسش‌های زیادی درباره نحوه‌ی پیدایش و تکامل آن‌ها و تسلط یافتنشان بر جهان وجود دارد. 230 میلیون سال پیش، وقتی دایناسورها برای نخستین بار ظاهر شدند، خزندگان پستاندارمانند و موجودات غول‌پیکر تمساح‌مانند بر زمین حکومت می‌کردند. اما به تدریج، دایناسورها سایر گونه‌ها را از میدان رقابت به در کردند. تحقیقات جدید نشان می‌دهد دایناسورها از تغییرات محیطی در منابع غذایی آن زمان سود جستند و در نتیجه به موجودات بزرگ‌تری تبدیل شدند.
برومالیت اصطلاح فراگیری است که شامل مدفوع فسیل‌شده (معروف به کوپرولیت)، استفراغ فسیل‌شده (رگورژیتالیت) و محتویات فسیل‌شده دستگاه گوارش حیوانات (کلولیت) می‌شود. کوارنستروم و همکارانش بیش از 500 نمونه برومالیت جمع‌آوری‌شده از حوضه لهستانی در اروپای مرکزی را بررسی کردند که وزن‌شان روی هم بیش از 220 پوند بود.

برومالیت‌های گیاهخوار کشیده از سولتیکو (Sołtyków) لهستان، با بقایای گیاهی
این تیم تنوع شگفت‌انگیز و حفظ‌شدگی قابل‌توجه بقایای مواد غذایی را در مدفوع و استفراغ فسیل‌شده کشف کردند. کوارنستروم می‌گوید: «ما استخوان‌ها، دندان‌ها، فلس‌های ماهی، قطعات گیاهی و حتی سوسک‌های ریز پیدا کردیم که اطلاعات بی‌نظیری درباره رژیم‌های غذایی باستانی به ما داد». برخی حشرات حتی به صورت سه‌بعدی با پاها و شاخک‌های دست‌نخورده حفظ شده بودند.
محققان از این اطلاعات برای ردیابی پیوندهای میان طعمه و شکارچیان و چگونگی تغییر آن‌ها به مرور زمان استفاده کردند. آن‌ها دریافتند اجداد دایناسورها در دوره تریاس، کوچک و همه‌چیزخوار بودند و گوشتخواران پس از آن حدود 220 میلیون سال پیش ظاهر شدند. سپس، گیاهخواران تکامل یافتند و فضولات مملو از سرخس تولید کردند.
محققان دریافتند فعالیت‌های محیطی آن دوران، مانند فوران‌های آتشفشانی، گیاهان زمین را دستخوش تغییر کرده است. این تغییرات در آب و هوای محلی به احتمال زیاد سبب شد دایناسورهای گیاهخوار بزرگتر و زیادتر شوند. این دایناسورها با خوردن و هضم گیاهان جدید، نسبت به سایر گونه‌های غیردایناسور برتری یافتند. اما در عوض، دایناسورهای گوشتخواری که آن‌ها را شکار می‌کردند به نوبه خود بزرگتر شدند.
این تصویر جدید و کامل از دوره‌های تریاس و ژوراسیک، اطلاعات بدست‌آمده از مدفوع دایناسور را با داده‌های آب و هوایی و جزئیات سایر فسیل‌ها، از جمله گیاهان، ردپاها و استخوان‌ها ترکیب می‌کند. تمام مطالب ظرف 25 سال جمع‌آوری شدند. نتیجه نهایی درک بسیار عمیق‌تری از تنوع غذایی و سازگاری دایناسورها بود که هر دو ویژگی‌های حیاتی برای بقاء هستند.
این مطالعه نشان داد برومالیت‌های دایناسورها، هرچند بیشتر توسط محققان نادیده گرفته می‌شوند، اما جزئیاتی را درباره نحوه زندگی خزندگان و تناسب آن‌ها با اکوسیستم‌ها نشان می‌دهند. یکی از نویسندگان این مطالعه و دیرین‌شناس در دانشگاه اوپسالا می‌گوید: «درون این کوپرولیت‌ها داستانی از زندگی و زیست‌شناسی این دایناسورهای اولیه نهفته است.»
بیشتر بدانید: گرگ‌هایی که ادای زنبورهای عسل را در می‌آورند!

یک کوپرولیت یا مدفوع فسیل‌شده از یک آرکوسور از جنس اسموک، مقابل تصویری از خزنده
با تحقیقات جدیدی نظیر این، برومالیت‌ها ممکن است شهرت پیدا کنند. کوانستروم امیدوارست این مطالعه الهام‌بخش محققان باشد تا مدفوع‌های فسیل‌شده در مناطق دیگر را بررسی کنند: «مردم واقعاً آن‌ها را از دید علمی جدی نمی‌گیرند، اما فکر می‌کنم این دیدگاه در شرف تغییر است.»