بزرگنمايي:

پیام خراسان - صفات شعر، ادب، فرهنگ و تمدن واژه‌هایی جدانشدنی از شیرازند صفاتی که نه فقط من باب تمجید و تملق بلکه شایان این شهر تاریخی است. شهری که در کوچه پس کوچه‌هایش حافظ و سعدی و ملاصدرا نفس کشیده‌اند و مردمانش دستی بر آتش ادب و حکمت و فلسفه دارند را بایسته است که با عینک دیگری دید. اما آن چه درجه اهمیت بیشتری دارد حفظ و پاسداشت عناوینی است که به سادگی به دست نیامده‌اند و سده‌ها فرهنگوران و حکمایی برای به دست‌آوری آن مرارت کشیده‌اند.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
گرچه در فارس و بالاخص شیراز برنامه‌های فرهنگی ادبی، پایه ثابت رویدادهاست و مردم این شهر با حضور همیشگی‌شان نشان داده‌اند عشق به ادب و هنر در آن‌ها نهادینه است اما این میان نقش دیگر دستگاه‌ها و هم‌افزایی‌شان در اجرای برنامه‌های فرهنگی می‌تواند نقشی پرنگ ایفا کند؛ علی‌الخصوص این که عملکردهای جزیره‌ای خروجی مطلوبی به دنبال ندارد.
شنبه 29 دی ماه «چهارمین دوره جایزه کتاب سال فارس» برگزیدگانش را معرفی می‌کند و دست به قلمان منتخب معرفی خواهند شد. رویدادی منحصربه‌فرد و ویژه که جامعه مؤلف استان چشم‌انتظار آنند و عوامل اجرایی دو سال برای آن تلاش کردند. اما در این رویداد خاص تا چه اندازه در شهر شعر، ادب، فرهنگ و تمدن نقش دیگر ارگان‌ها پیداست؟ دستگاه‌های فرهنگی چه نقشی در پاسداشت و قدردانی منزلت صاحبان قلم و مروجان فرهنگ و هنر این اقلیم دارند؟
به بهانه دوسالانه جایزه کتاب سال استان با دکتر غلامرضا خوش‌اقبال پژوهشگر و معاون فرهنگی و امور رسانه اداره کل فرهنگ و ارشاد فارس به گفت‌وگو نشستیم.
دکتر خوش‌اقبال ضمن تأکید بر این که به‌عنوان مؤلف، اصل جایزه کتاب سال را رویدادی رقابتی نمی‌بینم گفت: در این فضا رویکردهای حوزه کتاب یک استان و نگاه‌های فکری و اندیشگانی نویسندگان، شاعران و اهالی پژوهش در حوزه ادبیات، فرهنگ، تاریخ، تمدن و دیگر رده‌های کتاب مشخص خواهد شد.
وی افزود: با توجه به این که از اولین دوره این رویداد حضور داشتم در کنار آن شاهد اتفاقی جذاب‌تر بودم و آن فهم و اندیشگان مردم و این حقیقت است که جامعه درگیر با کتاب و کتابخوانی رو به رشد است.
این نویسنده ادبی، همسویی شاعران، نویسندگان و پژوهشگران با زیبایی و پختگی تألیف و اندیشه کتاب و کتاب‌آرایی را قابل رؤیت خواند و گفت: شاید از زاویه دیگر تعداد و تیراژ کتاب‌های ارسال شده مد نظر باشد اما حقیقت این است که بسیاری از نویسندگان اهل قلم به دلیل ارزشمندی کار و تجدید آن، اثر خود را به ناشران استانی نمی‌دهند.
دکتر خوش‌اقبال تصریح کرد: اما به‌عنوان دبیر علمی اجرایی جایزه کتاب سال در این دوره، کتاب این نویسندگان را خریده و با اجازه نویسنده و پژوهشگر در این رویداد شرکت دادم.
وی ضمن تأکید دوباره بر جریان کیفی رو به رشد آثار نویسندگان و پژوهشگران گفت: با احتساب این نکته که به طور یقین برخی نویسنده‌ها راغب به حضور اثر در جوایز این چنینی یا داوری در ایران نیستند اما باز هم به عینه شاهد این جریان رو به رشد هستیم و مایلیم این مسیر را ادامه دهیم.
معاون فرهنگی و امور رسانه اداره کل فرهنگ و ارشاد فارس تصریح کرد: جایزه کتاب سال فارس در این دوره به شکل دو سالانه برگزار و موجب شد ظرفیت بهتری تعریف شود که می‌تواند دو سال از جریان نویسندگی و پژوهش ادبی در استان را همسو و جذاب‌تر کرده و نویسندگان بیشتر و کتاب‌های بهتری وارد این رویداد کند.
دکتر خوش‌اقبال افزود: از سوی دیگر مخاطب ماست که سعی کردیم در دو سال گذشته برای آینده‌ها و برای آتیه حوزه فرهنگ مخاطب معرفی کنیم.
وی با بیان این که سعی کردیم با تهیه فیلم از کتاب‌های برگزیده سال‌های گذشته و انتشار آن‌ها در فضای مجازی نویسندگان و حوزه فعالیت آن‌ها را معرفی کنیم گفت: به این ترتیب چرخه‌ای از جریان فرهنگ، هنر و کتاب را با هم آمیختیم تا به دست فراموشی سپرده نشود.
این پژوهشگر حوزه فرهنگی خواستار شد همه افراد این رویداد را اعتبار استان تلقی کنند و آن‌ها که دستی بر نوشتن و قلم دارند با این جریان همسو شوند.
دکتر خوش‌اقبال ادامه داد: به این ترتیب ضمن این که انگیزه‌ای دوباره برای تکرار باشکوه این رویداد فرهنگی به ما داده می‌شود، کاری فاخرتر را برای استان رقم خواهد زد.
وی در پاسخ به همکاری دیگر ارگان‌ها برای ویژه برگزار شدن این رویداد، جایزه کتاب سال را اتفاقی خاص برای فارس خواند و افزود: با این که اداره کل فرهنگ و ارشاد استان با همه توان خود در راستای برگزاری شکوهمند این رویداد در تلاش است ولی ما یک دستیم.
دبیر علمی اجرایی جایزه کتاب سال فارس عنوان کرد: اگر فرهنگ را یک تابع بلند از جریان‌های بزرگ سیاسی، اقتصادی و اجتماعی بدانیم نواقصش را خواهیم دید.
دکتر خوش‌اقبال با اشاره به این که تقریباً با تمام نهادها گفت‌وگو، مراوده و مکاتبه داریم افزود: اما استان فارسی‌ها باید این برنامه را متعلق به خود ببینند نه فقط مختص اداره فرهنگ و ارشاد.
وی ادامه داد: گاهی حتی بسیاری از دستگاه‌های فرهنگی همسوی ما هم در این گونه رویدادها مشارکت نمی‌کنند.
این پژوهشگر یکی از قاب‌های مهم را قاب شهری خواند و گفت: متأسفانه این ظرفیت تحت اختیار ما نیست و باید ارگان‌های دیگر با تعامل، از جامعه نویسندگان فارس، شاعران و پژوهشگران حمایت کنند.
دکتر خوش‌اقبال ضمن تأکید بر این که به‌عنوان یکی از وظایف خود از نویسندگان استانی در شورای خرید کتاب حمایت می‌کنیم گفت: حتی اگر بودجه‌ای داشته باشیم اثر را هم خریداری می‌کنیم.
وی ادامه داد: تلاش ما بر این است که مبلغ جایزه کتاب سال را هم افزایش دهیم اما چه خوب بود اگر دیگر ارگان‌ها برای بالا بردن انگیزه نویسندگان کنار ما قرار می‌گرفتند تا جامعه فرهنگ و هنر را تنها نگذاریم.
معاون فرهنگی و امور رسانه اداره کل فرهنگ و ارشاد فارس با بیان این که گاهی برخی ارگان‌ها به باطل تصور می‌کنند که ما این حمایت‌ها را برای اداره فرهنگ و ارشاد طلب می‌کنیم گفت: این در حالی است که حمایت‌ها برای جامعه نویسنده و فرهنگور ماست.
دکتر خوش‌اقبال خرید آثار نویسندگان و هدیه به کارمندان را یکی از شیوه‌های این حمایت توسط دستگاه‌ها خواند و گفت: هرچند امسال چند مجموعه جدید مانند مؤسسه فرهنگی ادبی آبی در رویداد جایزه کتاب سال با ما همکاری می‌کنند اما خوشحال خواهیم شد اگر دیگر دستگاه‌ها نیز حضور پیدا کنند.
وی در پاسخ به این که چطور باید بخش‌های فرهنگی استان را به این رویداد وارد کنیم گفت: در تمام دوره‌ها و اعصار یاد گرفتیم که جامعه هنر همیشه خودش روی پای خودش ایستاده؛ جامعه ادبیات، جامعه تاریخ و جامعه مردم فرهیخته روی پای خود بودند.
این مؤلف ادامه داد: اما آن چه نمود دارد این است که دولت‌ها و دولتمردان یعنی سازمان‌ها چه فرهنگی و چه غیرفرهنگی یک وظیفه خطیر برای حمایت از فرهنگ دارند.
دکتر خوش‌اقبال گفت: به نظرم همه دستگاه‌ها متولی فرهنگ‌اند چون اگر کلمه فرهنگ را ریشه‌یابی کنیم خواهیم دید که بن‌مایه تفکر و اندیشه مردم از ساختار فرهنگی نشأت می‌گیرد پس طبیعی است که هیچ دستگاهی نباید خودش را کنار بکشد و به‌عنوان تابع بلند دولت باید حامی جریان‌های فرهنگی باشد.
وی با بیان این که امروزه ثابت شده فرهنگ، تمدن می‌سازد، آینده را تفسیر، جریان سیاسی را کنترل و جریان اقتصادی را تلطیف می‌کند افزود: همه این اتفاقات رنگ فرهنگی به خودش می‌گیرد که بن‌مایه‌اش عقبه بزرگ فرهنگی ما ایرانیان است و در هر دوره‌ای دولتمردها و دستگاه‌های متولی باید حمایت کنند.
این پژوهشگر ادبی در پاسخ به این که جریان حمایتی باید از کجا شروع بشود گفت: این جریان مسیر اداری خود را باید دنبال کند البته نباید از نظر دور داشت که مدیران نیز نباید خود را از این جنس دور ببینند.
دکتر خوش‌اقبال با گلایه از این که در جلسات بزرگی در حضور استاندار دستگاه‌های بسیاری قول و وعده می‌دهند افزود: اما متأسفانه در پایان متولی‌گری باز به عهده ماست لذا فکر می‌کنم باید دغدغه فرهنگی همه‌گیر شود.
وی با اشاره به مشاهده اندیشه امام رضا (ع)، رنگ زیارت و معنویت در مشهد مقدس گفت: دلیل آن، همسویی دستگاه‌ها با این تفکر است به نحوی که حتی استاندار خراسان و شهردار مشهد سیاست‌گذاری خود را بر این اساس نهاده‌اند لذا اگر بخواهیم بپذیریم که فارس و شیراز شهر فرهنگ، ادبیات، هنر و تمدن است باید همه مدیران ارشد ما در هر رسته‌ای خود را مدیر کلانشهری بدانند که آوازه ادبیات، شعر و فرهنگ در آن نهادینه است.
معاون هنری رسانه‌ای اداره ارشاد با بیان این که مردم ما متوجه تفاوت رنگ فرهنگ این خطه هستند گفت: در این قاعده در کشور سرآمدیم پارسال جزو اولین استان‌هایی بودیم که بیش از 150 برنامه در حوزه کتاب و کتابخوانی داشتیم.
دکتر خوش‌اقبال فارس را در صدور مجوزهای کتاب حوزه ادبیات رتبه یک کشور خواند و گفت: اگر فارس در سال به سه هزار عنوان کتاب مجوز می‌دهد، ادبیات در رتبه یک و پژوهش‌های ادبی رتبه بعدی است.
499 کتاب به داوری رسید
وی با بیان این که آیین پایانی جشن بزرگ کتاب با عنوان «چهارمین دوره جایزه کتاب سال فارس» با حضور فرهیختگان، نویسندگان، ناشران و علاقه‌مندان به کتاب و کتابخوانی و همچنین مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران و مسئولین استانی بیست و نهم دی ماه ساعت 15.30 در تالار بزرگ حافظ برگزار خواهد شد گفت: پوستر دو سالانه جایزه کتاب سال فارس شهریور ماه 1401 رونمایی شد و طی این مهلت بیش از 670 عنوان کتاب به دبیرخانه رسید.
این نویسنده تأکید کرد: به دلیل سطح بالای آثار از داوران جایزه کتاب سال کشور خواستیم آثار را داوری کنند.
دکتر خوش‌اقبال تصریح کرد: آثار در موضوعات ده‌گانۀ رده‌بندی و سه حوزه ویژه جایزه کتاب سال فارس یعنی گروه کودک و نوجوان و ادبیات مقاومت و پایداری ارزیابی و داوری شد که در این دوره، از مجموع کتاب‌های ارسال شده 499 عنوان ارزیابی اولیه و 29 عنوان کتاب به مرحلۀ دوم راه یافت.
وی افزود: از میان 29 اثر پس از ارزیابی دقیق و علمی هر اثر توسط حداقل دو نفر از داوران، 11 عنوان کتاب برگزیده و 7 عنوان کتاب شایستۀ تقدیر شناخته شد.
دکتر خوش‌اقبال معیارهای بهترین کتاب را 100 آیتم و شامل بدیع‌بودن موضوع کتاب، رعایت استانداردها در ساختار، فصل‌بندی، نگارش، دستور زبان و گزینش واژگان، رعایت استانداردها در ذکر منابع و مآخذ، بالابودن عیار علمی محتوای کتاب، بهره‌مندی از قدرت تحلیل و استنتاج منطقی، پاکیزگی و آراستگی کتاب از حیث حروف‌چینی، صفحه‌آرایی و چاپ، رعایت استانداردهای تصحیح و ترجمه و ... ذکر کرد.
وی از تلاش برای برگزاری کارگاه نویسندگی همزمان با روز اختتامیه خبر داد و افزود: در این برنامه سخنران ویژه ایراد سخن خواهد کرد.