بزرگنمايي:

پیام خراسان - هدی کاشانیان : محمد بن طاهر آخرین فرمانروای سلسله طاهریان در خراسان بود. او پس از مرگ پدرش، طاهر بن عبدالله، در سال 873 میلادی به حکومت رسید، اما دوران فرمانروایی او با ضعف و ناتوانی همراه بود که در نهایت منجر به سقوط طاهریان شد.
زندگینامه محمد بن طاهر محمد بن طاهر در سال 824 میلادی به دنیا آمد.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
در کودکی و در زمان پدرش موفق شد علوم مختلف را فرا گیرد. از وی احادیث زیادی از امام رضا (ع) با وساطت اباصلت هروی به جای مانده است. محمد بن طاهر قبل از رسیدن به حکومت بغداد به مدت هفت سال و به نیابت از طرف برادرش عبدالله بن طاهر امارت طبرستان را بر عهده داشت. انتصاب او انتخابش به حکومت بغداد که با خشنودی و خرسندی متوکل همراه بود در سال 851 میلادی اتفاق افتاد و بعد از ورود به بغداد همواره از یاران و نزدیکان خلیفه بود به طوری که در مجالس خصوصی وی نیز حضور می‌یافت. مستعین خلیفه عباسی که پس از متوکل بر تخت نشسته بود قصد داشت بعد از مرگ طاهر بن عبدالله، وی را روانه خراسان نموده و امیر آن سرزمین کند که با عذر محمد مواجه شد و چنین گفت که برادرم فرزندش برای جانشینی در نظر گرفته و دوست ندارد باعث اختلاف در خانواده شد. مستعین به سبب علاقه‌ای که به شخصیت محمد بن طاهر در وی حاصل شده بود، حکومت مکه و مدینه را نیز در اختیار او قرار داد.
محمد بن طاهر اشتیاق بیشتری به شعر و شراب در مقایسه با امور حکومت نشان می‌داد. چنان‌که ابن ندیم میزان اشعار او را در حدود سی ورق روایت کرده که پیرامون محبت و دوستی سروده است. اگرچه، علاقه وی به شعر نیز پیرامون لهو و لعب بود. چنان‌که به درخواست وی، اطرافیانش لذت‌های دنیا را برایش به نظم و نثر وصف می‌کردند. علاقه او به کنیزان آوازخوان نیز موجبات ترغیب وی از سوی اطرافیانش به اعمال خلاف عفت را فراهم می‌آورد. در الاغانی نیز ابوالفرج اصفهانی، گریزی به آوازخوانی در مجلس محمد بن طاهر زده است. بروز اعمالی اینچنینی از سوی محمد موجب شد تا بزرگان دربار وی اقدام به نگارش نامه‌ای برای یعقوب کنند و او را برای تسخیر حکومت نیشابور ترغیب نمایند. برخی از مردمان نیشابور نیز به حضور یعقوب در خراسان گرایش داشتند.
پادشاهی محمد بن طاهر محمد بن طاهر فرزند طاهر بن عبدالله و نوه‌ی عبدالله بن طاهر بود. او پس از مرگ پدرش در 872 میلادی به حکومت خراسان رسید، اما برخلاف نیاکانش، حاکمی ضعیف و ناتوان بود که نتوانست قدرت طاهریان را حفظ کند.
• عدم توانایی در اداره حکومت: محمد بن طاهر تجربه و مهارت لازم برای حکومت را نداشت و برخلاف پدر و پدربزرگش، نتوانست اقتدار خود را در منطقه حفظ کند.
• افزایش نفوذ خلافت عباسی: در زمان او، خلافت عباسی قدرت بیشتری بر خراسان اعمال کرد و استقلال نسبی طاهریان کاهش یافت.
• بی‌توجهی به امور نظامی و سیاسی: محمد بن طاهر به جای تمرکز بر دفاع از حکومت، زندگی تجملاتی را در پیش گرفت که باعث نارضایتی مردم و فرماندهان نظامی شد.
درگیری محمد بن طاهر با یعقوب لیث صفاری یعقوب لیث صفاری که ابتدا با خوارج می‌جنگید چون نیرومند گشته و شهرهایی را تحت نفوذ خود درآورده بود، تصمیم گرفت تا محمد بن طاهر را نیز تحت تسلط خویش در آورد به همین دلیل پناهنده شدن عبدالله سگزی را که گریخته بود و به محمد بن عبدالله روی آورده بود، بهانه کرد. یعقوب از محمد بن عبدالله خواست تا او را تحویل دهد، چون محمد از تحویل وی ممانعت ورزید یعقوب راهی نیشابور شد.
البته ضعف و ناتوانی محمد بن عبدالله که در آن زمان به شدت ضعیف گشته بود، شاید انگیزه اصلی یعقوب و یارانش برای مقابله با محمد بن عبدالله بوده است. یعقوب با تسلط بر محمد بن طاهر او را با طناب بست و به همراه یکصد و شصت تن دیگر از یارانش به سیستان منتقل کرده و آن‌ها را در مسجد جامع زندانی کرد. محمد همچنان در سیستان زندانی بود تا اینکه یعقوب لیث آهنگ فارس کرد و محمد بن طاهر را نیز با خود دست بسته برد تا با خلیفه بجنگد و قصدش از همراه بردن محمد بن طاهر این بود تا مردم از سرنوشت وی عبرت آموزند.
سقوط محمد بن طاهر و ورود صفاریان در زمان حکومت محمد بن طاهر، قدرت او به شدت کاهش یافت و همین امر باعث شد که یعقوب لیث صفاری، بنیان‌گذار سلسله صفاریان، که از سیستان برخاسته بود، به خراسان حمله کند.
• حمله یعقوب لیث: یعقوب لیث، که نیرویی قدرتمند در شرق ایران تشکیل داده بود، در سال 873 میلادی به نیشابور حمله کرد.
• اسارت محمد بن طاهر: محمد بن طاهر بدون مقاومت جدی، تسلیم یعقوب لیث شد و به اسارت درآمد. این رویداد پایان سلسله طاهریان را رقم زد.
• انتقال به بغداد: یعقوب لیث او را به عنوان اسیر به بغداد فرستاد، جایی که سال‌های پایانی عمرش را در حاشیه قدرت سپری کرد.
وفات محمد بن طاهر در شب چهاردهم ماه دچار خسوف شد که تماماً ناپدید شد و در پایان خسوف محمد بن عبدالله درگذشت. علت مرگ او بروز زخم‌ها در حلق و سر بود، چون بیماری او شدت پیدا کرد به تمام نمایندگان و مباشرین و حکام و عمال خود نوشت که کارهای خود را به برادرش عبیدالله (بن عبدالله) بن طاهر واگذار کنند. پس از مرگ او فرزندش طاهر با برادرش عبیدالله سر نماز بر نعش او اختلاف و ستیز کردند و بالاخره طاهر غلبه کرد و بر او نماز خواند. 
اتباع طاهر با اتباع عبیدالله هم به ستیز مبادرت کردند و شمشیرها را آختند و بر یک دیگر سنگ انداختند و مردم به طرف طاهر متمایل شدند. عبیدالله هم از رود (دجله) گذشت و به خانه خود در جانب غربی رفت. فرماندهان و سران سپاه هم به او ملحق شدند، زیرا محمد وصیت کرده بود که کار آن‌ها با برادرش خواهد بود. معتز هم برای عبیدالله خلعت فرستاد و پنجاه هزار درهم به حامل خلعت داد.
نتیجه و میراث تاریخی محمد بن طاهر • پایان اولین حکومت نیمه‌مستقل ایرانی پس از اسلام: با سقوط محمد بن طاهر، نخستین سلسله‌ای که پس از حمله اعراب به ایران نوعی استقلال به دست آورده بود، از بین رفت.
• آغاز حکومت صفاریان: با شکست طاهریان، صفاریان جایگزین آن‌ها در خراسان شدند و قدرت را به دست گرفتند.
• نماد یک فرمانروای ضعیف: محمد بن طاهر به عنوان حاکمی بی‌کفایت در تاریخ شناخته می‌شود که به دلیل ضعف مدیریتی، طاهریان را به نابودی کشاند.
نتیجه‌گیری
محمد بن طاهر آخرین حاکم طاهری بود که نتوانست میراث پدران خود را حفظ کند. دوران او با ضعف و بی‌کفایتی همراه بود و در نهایت، حمله یعقوب لیث صفاری به سقوط طاهریان منجر شد.