پیام خراسان - به گزارش می‌متالز، ساخت باتری‌های خودرو‌های الکتریکی و دوچرخه‌های برقی به لیتیوم و کبالت نیاز دارد، همچنین ساخت پنل‌های خورشیدی و توربین‌های بادی به نیکل و عناصر خاکی کمیاب وابسته است و کابل‌هایی که انرژی تجدیدپذیر را از مناطق آفتابی و بادخیز به شهر‌ها و کارخانه‌ها منتقل می‌کنند، نیازمند مس فراوان هستند.
هرچه سریع‌تر از سوخت‌های فسیلی فاصله بگیریم، به این فلزات و سایر مواد معدنی حیاتی نیاز بیشتری خواهیم داشت، به طوری که طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، در گذار به انرژی پاک، تقاضای جهانی برای این مواد تا سال 2040 چهار برابر خواهد شد. این افزایش تقاضا به معنای حفر معادن روباز جدید، ساخت پالایشگاه‌های قدرتمند برای تصفیه سنگ معدن خام و احداث کارخانه‌های جدید برای تولید باتری و توربین است. همان‌طور که قرن بیستم با جغرافیای نفت تعریف شد، قرن بیست‌ویکم نیز می‌تواند با جغرافیای جدید فلزات تعریف شود، به ویژه با زنجیره‌های تامین صنعتی پیچیده که اغلب از جهان در حال توسعه به جهان توسعه یافته و بالعکس جریان دارند. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، در روز‌های ابتدایی فعالیت خود، دو فرمان اجرایی جداگانه در مورد مواد معدنی حیاتی امضا و بیان کرد که کشور با سرعتی «بسیار ناکافی برای تامین نیاز‌های ملی» در حال استخراج آنهاست. او از آن زمان تلاش کرده صدور مجوز برای پروژه‌های معدنی داخلی را تسریع کند، در حالی که همزمان به دنبال منابع بیشتر در خارج از کشور بوده است، از جمله در گرینلند که معتقد است باید تحت کنترل آمریکا باشد و در اوکراین که سعی کرده در ازای محافظت در برابر روسیه، دسترسی به مواد معدنی آن را تامین کند. اگرچه ترامپ هر گامی را برای جلوگیری از توسعه انرژی تجدیدپذیر برمی‌دارد، تمرکز او بر این منابع منعکس کننده واقعیتی انکارناپذیر است؛ نیاز روزافزون جهان به مواد معدنی حیاتی، پیامد‌های عظیمی برای ژئوپلیتیک و همچنین سیاست‌های اقلیمی و زیست محیطی دارد.
رگ‌های حیاتی انقلاب سبز یک محصول انرژی تجدیدپذیر، مانند باتری خودروی الکتریکی یا پنل خورشیدی، حاوی ده‌ها ماده معدنی است که بسیاری از آنها یافتنشان دشوار نیست. به عنوان مثال، مس که جزء اصلی سیم‌های انتقال است، بیش از 100 سال است که در سراسر جهان به صورت انبوه تولید می‌شود، اما بسیاری از مواد دیگر موردنیاز برای این فناوری‌ها بسیار دشوارتر قابل دسترسی هستند و دولت‌ها و شرکت‌های سراسر جهان اکنون برای تامین آنها در تلاشند.
طلای سفید قرن بیست‌ویکم لیتیوم برای فناوری پاک ضروری است، زیرا می‌تواند مقادیر زیادی انرژی را در خود نگه دارد و آن را به پایه ایده آل برای باتری‌های خودرو‌های الکتریکی و ذخیره انرژی خورشیدی و بادی تبدیل کند. اگرچه این عنصر در سراسر جهان نسبتا رایج است، اما استخراج آن تنها در چند مکان که ذخایر بزرگ و قابل دسترسی دارند، اقتصادی است. استرالیا بزرگ‌ترین تولیدکننده لیتیوم جهان است و حدود 50‌درصد عرضه جهانی را تامین می‌کند، به طوری که در سال 2021، معدن عظیم گرین بوشز این کشور حدود یک‌پنجم لیتیوم خام جهان را تولید کرد. بولیوی، آرژانتین و شیلی مجموعا «مثلث لیتیوم» را تشکیل می‌دهند. این سه کشور آمریکای جنوبی در حال حاضر مقدار نسبتا کمی از این ماده معدنی را تولید می‌کنند، اما در مجموع بیش از نیمی از ذخایر اثبات شده لیتیوم جهان را در اختیار دارند. آمریکا برای ایجاد زنجیره تامین لیتیوم خود، به صحرای دورافتاده‌ای در شمال نوادا چشم دوخته است. این منطقه، معروف به «تکر»، یکی از بزرگ‌ترین ذخایر شناخته شده لیتیوم جهان را در خود جای داده است که تخمین زده می‌شود بیش از 40 میلیون تن از این فلز را دربر دارد.

فلز چندکاره گذار انرژی نیکل چاقوی سوئیسی مواد معدنی انتقال انرژی است؛ نه‌تنها در باتری‌های خودرو‌های الکتریکی، بلکه در پنل‌های خورشیدی، توربین‌های بادی و حتی در تولید هیدروژن سبز نیز استفاده می‌شود. خوشبختانه، منابع این فلز بسیار بیشتر از لیتیوم و کبالت در سراسر جهان توزیع شده‌اند، به طوری که کشور‌های مختلفی از روسیه تا استرالیا، از برزیل تا اندونزی، همگی دارای منابع عظیم نیکل هستند و حتی برخی ایالت‌های جزیره‌ای کوچک مانند قلمرو فرادریایی فرانسه، کالدونیای جدید نیز مقادیر زیادی از این فلز را دارند.
اندونزی، چهارمین کشور پرجمعیت جهان، در حال حاضر نیمی از تولید جهانی نیکل را به خود اختصاص داده است. این کشور از زمان استعمار هلند در اوایل قرن بیستم، به استخراج این فلز مشغول بوده است. در اینجا، مانند سایر کشورها، ماهیت جهانی زنجیره تامین از نظر سیاسی بحث برانگیز بوده است. این کشور برای پالایش سنگ معدن نیکل خام و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های معدنی خود به چین وابسته است. برای کاهش این وابستگی، اندونزی در سال 2020 ممنوعیت صادرات سنگ خام نیکل را اعمال کرد که تولیدکنندگان را مجبور به سرمایه‌گذاری در منابع ذوب در داخل کشور کرد. برزیل نیز میزبان یکی از بزرگ‌ترین ذخایر دست نخورده نیکل در جهان است، اما آشفتگی سیاسی آینده این منبع را نامطمئن کرده است. این کشور، درست مانند ایالات متحده، بین رهبران چپ گرا و راست گرا با سیاست‌های زیست محیطی کاملا متفاوت نوسان داشته است.
انحصار چین در مغناطیس‌ها عناصر خاکی کمیاب برای انرژی بادی مدرن ضروری هستند. آنها اجزای اصلی آهن‌ربا‌های فوق‌العاده قدرتمند و بادوامی هستند که توربین‌ها از طریق آنها انرژی تولید می‌کنند. اگرچه این مواد به اندازه‌ای که نامشان نشان می‌دهد کمیاب نیستند، اما بیش از نیمی از تولید جهانی در چین متمرکز است که اختیار زنجیره تامین این عناصر را در دست دارد. این کشور دهه هاست که به استخراج این عناصر مشغول است، از جمله در معادن روباز عظیم در مناطق داخلی مانند منطقه خودمختار مغولستان داخلی. در استان جیانگسی، که در دهه 1990 در اولین رونق فناوری، شاهد رونق عناصر خاکی کمیاب بود، عملیات معدنی جنگل‌ها را از بین برد و حوضچه‌های فاضلاب آلوده را به جا گذاشت.
چین تنها کشوری با سهم قابل‌توجهی از فلزات خاکی کمیاب نیست، اما سایر کشور‌هایی که ذخایر عظیمی از این مواد معدنی دارند، هنوز مقدار کمی از آنها را استخراج کرده‌اند. به عنوان مثال، ویتنام 22 میلیون تن عناصر خاکی کمیاب در زیر زمین دارد، حدود 20‌درصد از ذخایر شناخته شده جهان و به اندازه کافی برای ساخت میلیون‌ها توربین بادی، اما در سال 2023 تنها 600 تن تولید کرد - همان سالی که با ایالات متحده برای توسعه این بخش به توافق رسید. با رسوایی‌های فساد که مدیران ارشد مقامات معدنی داخلی را درگیر کرده است، ویتنام در آینده نزدیک آمادگی ظهور به عنوان جایگزینی جدی برای عرضه عناصر خاکی کمیاب چین را ندارد.
رئیس‌جمهور دونالد ترامپ ظاهرا برای تصرف گرینلند از دانمارک جدی است. هدف ظاهری حمله دیپلماتیک اخیر ترامپ بر این سرزمین شمالی، تامین یک پایگاه نظامی استراتژیک در قطب شمال است، اما خرید آن همچنین اثر افزوده‌ای در دادن دسترسی به ایالات متحده به یکی از بزرگ‌ترین ذخایر دست نخورده فلزات خاکی کمیاب در جهان خواهد داشت. اتحادیه اروپا و چین نیز چشم به این ذخایر دوخته‌اند.
منبع: دنیای اقتصاد