پیام خراسان - به گزارش خبرگزاربی خبرآنلاین به نقل از روزنامه اعتماد، کتاب «تاریخ سیاسی ایران مدرن» اثر «علی رهنما» و ترجمه «پوریا پرندوش» از سوی انتشارات نگاه معاصر منتشر شد. کتاب روایتی جامع و تحلیلی از فراز و نشیب‌های سیاسی ایران در یک قرن اخیر ارائه می‌دهد. این کتاب که حاصل سال‌ها تحقیق آکادمیک و میدانی است، می‌کوشد با عبور از روایت‌های کلیشه‌ای و ایدئولوژیک، چگونگی شکل‌گیری ایران امروز را در بستر تعاملات قدرت‌های درونی، جامعه و قدرت‌های جهانی بررسی کند.
در واقع، رهنما در این اثر، تاریخ ایران را نه به ‎عنوان مجموعه‌ای از حوادث پراکنده، بلکه به مثابه‌ فرآیندی پیوسته از انقلاب‌ها، مقاومت‌ها و بازسازی‌های ساختار قدرت تحلیل می‌کند که از جنبش مشروطه تا اعتراضات اخیر خیابانی امتداد دارد. کتاب با واکاوی جنبش مشروطه آغاز می‌شود؛ رویدادی که به زعم نویسنده، سنگ بنای ایران مدرن و نخستین تلاش برای ایجاد حکومتی مبتنی بر قانون بود. نویسنده با بررسی نقش گروه‌های اجتماعی مختلف (روحانیون، بازاریان، روشنفکران و زنان) نشان می‌دهد چگونه تضاد بین اصلاح‌طلبان و محافظه‌کاران، از همان ابتدا مسیر پرپیچ‌ و خم دموکراسی‌خواهی در ایران را تعیین کرد. بخش‌های بعدی کتاب به تحولات دوران رضاشاه و محمدرضا پهلوی می‌پردازد و تنش بین مدرنیزاسیون آمرانه و مقاومت‌های سنتی را تحلیل می‌کند. رهنما در این بخش، به‎‌ویژه بر نقش نفت، ارتش و دخالت‌های خارجی در تثبیت ساختارهای اقتدارگرا تأکید دارد. قلب کتاب به تحلیل انقلاب اسلامی و پیامدهای آن اختصاص دارد.
رهنما این انقلاب را نه یک «حادثه‌ ناگهانی» بلکه نتیجه انباشت نارضایتی‌ها از شکست پروژه‌ مدرنیته‌ پهلوی و سرکوب جنبش‌های چپ و مذهبی می‌داند. او با بررسی ائتلاف ناهمگون گروه‌های انقلابی (روحانیون، مارکسیست‌ها و ملی‌گرایان) نشان می‌دهد چگونه این اتحاد موقت پس از پیروزی به رقابت خونین بر سر تعریف اسلام سیاسی تبدیل شد. بخش‌های مربوط به دهه‌های اخیر (مانند جنگ ایران و عراق، اصلاحات خاتمی، جنبش سبز و توافق هسته‌ای) نیز با تمرکز بر دوگانگی سرکوب و اعتراض و انزوا و تعامل بین‌المللی نوشته شده‌اند.
نویسنده توضیح می‌دهد که جمهوری اسلامی در طول چهار دهه، با وجود حفظ چارچوب ایدئولوژیک، ناگزیر به انعطاف در برابر فشارهای داخلی و خارجی بوده است. به طور کلی، رهنما در این کتاب می‌کوشد از دوگانگی‌های رایج در تاریخ‌نگاری ایران (نگاه «غرب‌ستیز» یا «غرب‌گرا») فراتر برود. او با نقد روایت‌های توطئه‌محور (که همه ‌چیز را به دخالت خارجی تقلیل می‌دهند) و همچنین روایت‌های آرمان‌گرایانه (که نقش نخبگان را نادیده می‌گیرند) بر تعامل پیچیده نیروهای داخلی و خارجی تأکید می‌کند.

کتاب 630 صفحه‎‌ای «تاریخ سیاسی ایران مدرن» شامل هفت فصل «تلاش برای سلطنت مشروطه در دوره حکومت قاجارها، 90- 1284، ناکارآمدی دولت خودساخته، 99-1290، رضاشاه: ملت‌سازی، سرکوب، اروپایی شدن و مدرنیزاسیون، محمدرضاشاه، حمله خارجی، ملی شدن نفت و کودتا 32-1320، از پسا - کودتا تا پسا - قیام 1332 تا خرداد 1342، تلاش شاه به‎ سوی دروازه‎های تمدن بزرگ؛ 56-1342 و فصل پایانی «گذار انقلابی از سلطنت به جمهوری، فروردین 1356 - فروردین 1358» است.
به باور نویسنده، این کتاب دریافتی از انقلاب مشروطه در اواخر قرن بیستم آغاز می‌شود و یک سال پیش از قرن بیست و یکم به پایان می‌رسد و تلاش دارد تا معنایی را از پس بررسی یکصد سال تاریخ دریابد. هدف کتاب پرداختن به آن دسته از عوامل تعیین‌کننده درهم تنیده به واسطه بررسی و تحلیل شواهد تاریخی این دوره است. روایت طرف ایرانی ماجرا و بررسی برنامه‌ها و ابتکارات، تحرکات و پیشروی‌ها و نیز موانع، مقاومت‌ها و عقب‌گردها، عناصر محسوسی را برای درک این موضع فراهم می‌کند که چرا ایران هنوز نتوانسته به صفوف کشورهای دموکراتیک جهان بپیوندد.
نویسنده، کتابش را به تمام دانشجویانش در طول 35 سال گذشته و همچنین به بیش از یک قرن تلاش آرمان‌گرایانه و واقع‌بینانه مردم ایران و به‌ویژه جوانان آن مرزو بوم درود فرستاده که با چالش‌های بزرگ رسیدن به جامعه‌ای انسانی، دموکراتیک و فراگیر، بی‌‎عدالتی و فقر مبارزه می‌کنند. کتاب حاضر روایت صد سال عدم اطمینان، ناامنی، سرکوب، ترس، فروپاشی سیاسی و آشوب و هرج و مرج است. کتاب داستان تلاش امیدوارانه و جسورانه مردم برای آزادی، امنیت و رفاه تحت حکومت قانون را روایت می‌‎کند. کتاب راوی تلاش‌های آن‌ها در راه‌اندازی جنبش‎‌ها، شورش‌ها و انقلاب‌هایی محکوم به شکست بوده است. علی رهنما نویسنده کتاب، متولد 1331 استاد اقتصاد و مدیر دوره کارشناسی ارشد مطالعات اسلام و خاورمیانه در دانشگاه آمریکایی پاریس است. او فرزند «حمید رهنما» (وزیر اطلاعات و جهانگردی کابینه هویدا) و نوه «زین‌العابدین رهنما» (نویسنده، مترجم و سیاستمدار دوره‌های قاجار و پهلوی) است. کتاب‌های «مسلمانی در جست‌وجوی ناکجاآباد»، «نیروهای مذهبی بر بستر حرکت نهضت ملی»، «خرافات به‌مثابه ایدئولوژی در سیاست ایرانیان از مجلسی تا احمدی‌نژاد»، «ظهور استبداد مدرن در ایران»، «پشت‌پرده کودتا 1332 در ایران» و «چپ رادیکال در ایران» از جمله مهم‌ترین آثار او به ‎شمار می‌روند.
259
کد خبر 2052876