پیام خراسان

آخرين مطالب

«فرومد» فراتر از تاریخ گفتگو

«فرومد» فراتر از تاریخ
  بزرگنمايي:

پیام خراسان - خبرگزاری مهر، هانی رستگاران* فریومد یا همان فرومد از مهم‌ترین پایگاه‌های شیعه در دوره ایلخانی و مرکز نهضت سربداران از جمله مناطق تاریخی ایران است که بررسی جغرافیای تاریخی آن و شناخت ابعاد تاریخی‌، سیاسی‌، فرهنگی و اجتماعی آن، خواننده را به شناخت دقیق‌تر تاریخ این سرزمین پرآشوب رهنمون خواهد شد. اگر این نکته را مدنظر داشته باشیم که مسجد جامع فرومد به‌عنوان یکی از بناهای شاخص معماری ایرانی‌، در بستر فرهنگی دوره خوارزمشاهی پی افکنده شده و در خراسان پرآشوب ایلخانی سر برافراشته و علم سربداران را استوار نگاه داشته است، اهمیت روستای فرومد صدچندان خواهد شد.
روستای فرومد، طبق تقسیمات جدید کشوری‌، جز میامی استان سمنان است‌. این منطقه درگذشته، در زمره ایالت قومس نبوده و عموماً در کتب و مسالک‌، آن را جز ولایت جوین و بیهق محسوب کرده‌اند این روستا که مرکز دهستان فرومد است‌، در ١٨٠ کیلومتری شرق شاهرود در مسیر جاده شاهرود به سبزوار، شمال شرقی عباس‌آباد و شمال غربی مزینان در دامنه غربی کوه‌های جغتای (ارتفاعات میندر) جای گرفته است‌.
تاریخ فرومد
حمدالله مستوفی در باب فرومد چنین می‌نویسد: جوین ولایتی است که پیش‌ازاین در داخل تومان بیهق بوده است و اکنون مفرد است و قصبه فریومد آنجا است‌. در کتاب تاریخ بیهق که در قرن هشتم هجری قمری نوشته‌شده است‌، فریومد را به ولایت بیهق منسوب داشته‌اند. بیهقی در ادامه دهستان‌های اطراف بیهق (سبزوار) را چنین معرفی می‌کند: اعلی الرستاق، ربع قصبه سبزوار، ربع طبس‌، ربع زمیج‌، ربع خواشرویان، ربع خسروگرد، ربع باشتین‌، ربع دیوره، ربع گاه، ربع مزینان، ربع فریومد، ربع پاکوه.»
در کتاب سه سفرنامه هرات، مرو و مشهد چنین آمده است‌: «فریومد، آخر ده ولایت شاهرود و بسطام است‌. قدری از فرومد گذشته‌، داخل ولایت جوین می‌شود. از فرومد تا میندر، هشت مایل و نیم است‌.»
سکونتگاه فرومد اگرچه در دشت‌های کوهپایه‌ای البرز قرارگرفته ولی به سبب دوری نسبی از مناطق کوهستانی البرز، تحت تأثیر اقلیم کویری منطقه جنوبی خود قرار دارد. همین امر سبب پایین بودن مقدار بارش سالیانه در منطقه و خشکی نسبی آن است‌. به همین جهت‌، ساکنان تاریخی منطقه با احداث قنوات و کاریزهای بسیار سعی در آبادانی منطقه مسکونی خویش و توسعه اقتصاد خود بر مبنای کشاورزی شده‌اند.
فرومد یا فریومد از قدیم‌الایام بخشی از خراسان بزرگ محسوب می‌شده است‌. بعد از تشکیل حکومت پارت‌ها در ایران فریومد نیز جزئی از سرزمین پارت گردید. پارت‌ها از شعب آریایی‌» پارتی «هستند و در مشرق بحر خزر زندگی می‌کرده‌اند. امپراتوری اشکانی که از خراسان پدیدار گشت و تا مرزوبوم و یونان رفت و موجب اتصال شرق و غرب گردید، توسط همین اقدام پارتی تشکیل شد.

پیام خراسان

فرومد در کلام نویسندگان
اکثر نویسندگانی که درباره ایران قبل از اسلام تحقیق کرده‌اند، این منطقه را هم جزئی از سرزمین حکومتی اشکانیان دانسته‌اند. ”اعتمادالسلطنه‌” به نقل از ژرژرلنسن می‌نویسد: «مملکت پارت عبارت است از خراسان حالیه که امتداد آن از سر دره خوار تا هریرود بوده است‌؛ بنابراین سمنان و دامغان و شاهرود و بسطام و سبزوار و نیشابور و مشهد و ترشیز و سایر بلاد خراسان (ازجمله فریومد) هم داخل مملکت پارت بوده است و سطح مملکت مزبور مساوی است با ایرلند و باویر»
حسن پیرنیا نیز در کتاب خود سرزمین پارت را خراسان کنونی دانسته است و اضافه می‌کند: «داریوش اول در کتیبه‌های بیستون و تخت جمشید و نقش رستم آن را پرتو نامیده است سرزمین پارت از جنوب شرقی دریای گرگان، صفحه باریکی به‌طرف شرق امتداد دارد و این منطقه از طرف شمال و جنوب بین کویرها و بیابان‌های لم‌یزرع واقع است‌. پارت قدیم شامل ولایات کنونی دامغان، شاهرود جوین‌، سبزوار، نیشابور است‌» و بلنیتسکی نویسنده کتاب ”خراسان و ماورالنهر” نیز پارت را از ولایات تابع حکومت هخامنشیان به شمار آورده است‌.
کریستن سن هنگامی‌که درباره آتشکده دوران ساسانی توضیح می‌دهد، آتشکده آذر برزین مهر را که از آن کشاورزان بوده است‌. در کوه‌های ریوند می‌داند. اگرچه به اعتقاد جکسن مکان این آتشکده در قریه مهر بوده است که در سر راه خراسان به یک‌فاصله از میان دشت و سبزوار قرار دارد. به‌هرحال این مرکز مذهبی دوره ساسانی را در هرکجا بدانیم نزدیکی فریومد به یکی از مراکز عمده مذهبی دولت ساسانی‌، بیانگر موقعیت این ناحیه در زمان ساسانیان است‌. این منطقه در زمان ساسانیان جزئی از ولایت ابرشهر یا نیشابور بوده است‌.
فرومد قبل از اسلام
این منطقه قبل از اسلام بخشی از خراسان بوده است و پیشینه تاریخی آن به زمان اشکانیان و پارتیان و قبل از آن می‌رسد. بنا بر آنچه از نوشته نویسندگان قدیم برمی‌آید سرزمین پارت همان خراسان کنونی بوده که تقریباً از دامغان فعلی شروع و به هویرود منتهی می‌گشته است و شامل ولایات دامغان، شاهرود، جوین‌، سبزوار، نیشابور، بجنورد، درگز، اسفراین‌، جام باخزر، خواف، ترشیز و تربت‌حیدریه بوده است‌.
پارت، یکی از ایالت‌های وابسته به امپراتوری هخامنشی بوده و کوروش، یشتاسب‌، پدر داریوش را به فرمانروایی این ایالت برگزیده بود. پس از وی پسرش داریوش جانشین او شد و طبق بند ششم سنگ نبشته بیستون سرزمین پارت یکی از نواحی پادشاهی هخامنشی بوده است‌. پارتیان در سپاه خشایارشاه در جنگ با یونانیان شرکت داشتند و در زمان لشکرکشی اسکندر به ایران نیز سربازان پارتی در زمره سپاهیان داریوش سوم درنبرد گوگل می‌جنگیدند.
پس از پیروزی اسکندر در ایران او بسیاری از برجستگان ایرانی را که هیربدان (رئیس آتشگاه‌ها) می‌خواندند، کشت‌، دژهایشان را خراب کرد و همه گنج‌های پادشاهان ایران را برداشت‌. آنچه توانست به یونان برد و آنچه نتوانست‌، در ایرانشهر (نیشابور) در زمین‌ها، بیابان‌ها، کوه‌ها و جایگاه‌های محکم دفن کرد و گنج‌ها ساخت و طلسم‌ها کرد که دست کسی بدان نرسد.
بنابراین این منطقه مانند سایر نواحی خراسان و ایران در زمان اسکندر جولانگاه مقدونیان قرار گرفت‌. در دوره پادشاهی اسکندر این منطقه همانند اسفراین و نیشابور در تصرف سلوکیان بوده است‌. اما به گفته پیگولوسکایا توسعه‌طلبی‌های اسکندر و فرمانروایی سلوکیان در شرق مدتی دراز ادامه نیافت از (٢٥٠ قبل از میلاد مسیح) سرزمین پارت دستخوش شورش گردید و استقلال یافت‌. بعد از شورش‌های مختلف در ایران بر ضد سلوکیان این دولت ضعیف شد، شکست سلوکوس دوم از سلت‌ها در آنقره راه را برای اشک باز کرد که آندروگوراس را راند استان پارت را متصرف شد.

پیام خراسان

ولایت خراسان
پس از آن دولت اشکانیان در خراسان تشکیل گردید. اشک اول سلسله اشکانی را به سال (٢٥٠قبل از میلاد مسیح) تشکیل داد و در آساک در ولایت استوئین یا آستوئن یا استائنه تاج‌گذاری کرد. آتشکده‌ی آذربرزین مهر که محل آن در کوه راوند (ریوند در شمال غربی نیشابور و نزدیک فریومد) بود نیز در این زمان ساخته شد تا ساکنان زرتشتی ایران را که گروه قابل‌توجهی بودند و در مبارزه‌ی ضد یونانی سوابقی داشتند دلجویی کرده باشند. دولت اشکانی را سرانجام اردشیر پسر بابک که براردوان آخرین پادشاه اشکانی که خروج کرد و بر تمام ایران دست‌یافت منقرض کرد و دولت اشکانی پس از ٤٧٠ سال فرمان روایی به سال ٢٢٤ یا ٢٢٦ میلادی برافتاد.
پس از تشکیل دولت ساسانی‌، خراسان و ازجمله ابرشهر و منطقه فریومد از ولایات شرقی این دولت به شمار می‌آمدند که ابر شهر روستاهای مهمی داشت ازجمله: ارغیجان، اسپراین‌، جوین و بیهق و نظایر آن که مارکوارت و ابن رسته نیز در این زمان جوین را که نزدیک منطقه فریومد است از رستاق‌های ابرشهر دانسته‌اند. ازجمله حوادث مهمی که در دوره ساسانیان در نواحی اسفراین و نیشابور اتفاق افتاده برکناری قباد از پادشاهی و فراروی از طریق ابرشهر است‌. در سال 30 هجری قمری در زمان عثمان بن عفان، یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی از مسلمانان شکست خورد و به خراسان گریخت و به مرو آمد.
برخی تاریخ‌نگاران معتقدند که یزدگرد بعد از شکست به مرو آمد و در آنجا به دست آسیابانی کشته شد. یزدگرد که از شدت خستگی خوابش برده بود او را با میله آسیا کشت و جامه‌هایش را بیرون آورد و جسدش را به رودخانه افکند و بدین ترتیب حکومت ساسانیان با مرگ وی پایان پذیرفت‌.
یکی از مهم‌ترین حوادث تاریخ ایران را باید ظهور دین اسلام و ورود مسلمانان به ایران دانست‌. دینوری می‌گوید بعد از انقراض پارسیان این حادثه مبداً تاریخ جدید ایرانیان شد. بلاذری فتح خراسان را در سال ٣٠ هجری می‌داند که به دست عبداﷲ بن عامربن کریز در زمان خلافت عثمان اتفاق افتاده است‌.
*روزنامه‌نگار و کارشناس میراث فرهنگی
کد خبر 6340914

لینک کوتاه:
https://www.payamekhorasan.ir/Fa/News/803107/

نظرات شما

ارسال دیدگاه

Protected by FormShield
مخاطبان عزیز به اطلاع می رساند: از این پس با های لایت کردن هر واژه ای در متن خبر می توانید از امکان جستجوی آن عبارت یا واژه در ویکی پدیا و نیز آرشیو این پایگاه بهره مند شوید. این امکان برای اولین بار در پایگاه های خبری - تحلیلی گروه رسانه ای آریا برای مخاطبان عزیز ارائه می شود. امیدواریم این تحول نو در جهت دانش افزایی خوانندگان مفید باشد.

ساير مطالب

«مسجد الاقصی» خراسان جنوبی در جشنواره بین‌المللی عمار

316 مسجد خراسان جنوبی، پذیرای معتکفان

راز شگفت‌انگیز رضایت جنسی از دیدگاه دانشمندان

حمام شگفت انگیز در دل جنگل های چین

تمام مصوبات شورای فرهنگ بردسکن لازم الاجرا است

پزشکیان: مصمم هستیم تبعیض و بی عدالتی را از بین ببریم/ توسعه باید با نقشه راه باشد/ وظیفه دولت است و بار سنگینی است که به امور استان سیستان و بلوچستان رسیدگی کند

سردار سلامی: سرزمین ایران با محاسبات دشمنان درباره دیگران بسیار متفاوت است/ صهیونیست‌ها اگر احساس کنند کشوری ضعیف است ویرانه‌اش می‌کنند

مجمع تشخیص مصلحت نظام برای نخستین بار سخنگودار شد | چه کسی انتخاب شد؟

برای جذب سرمایه گذار در شهرستان بردسکن باید تلاش کنیم

عضو جنبش حماس: در مقابل رژیم صهیونی خواهیم ایستاد

مهلت شرکت در جشنواره اختران هدایت تا پایان دی ماه تمدید شد

توضیح روابط عمومی بنیاد شهید و امور ایثارگران درباره اظهارات منسوب به رئیس این بنیاد

خانواده شهدا و ایثارگران حامی نظام و ولایت هستند

غبارروبی سردار شهید یاسر بهشتی در ایرانشهر

بیکاری ارادی حاصل دستمزد پایین

دپوی 57 کیلو تریاک در منزل مسکونی در درمیان

امضای تفاهم‌نامه فدراسیون ووشو با استانداری خراسان رضوی

سیمان سمنگان با حمایت آستان قدس احیا می‌شود

حرم مطهر امام رضا(ع) در شب میلاد جوادالائمه(ع) گُل‌باران می‌شود

تصویر متفاوت از مقبره فردوس کاویانی

ماجرای خبرساز فرار داماد از دست تازه عروس در تهران

خلاصه بازی شهرداری آستارا 0 – شهر راز شیراز 2

طلاق بعد از دو ماه زندگی

مسمومیت سه نفر در خراسان‌شمالی بر اثر مصرف مشروبات الکلی

ماجرای عجیب طلاق بعد از تنها 2 ماه زندگی مشترک

پزشکیان برای دومین بار وارد سیستان و بلوچستان شد +فیلم

رزمایش پیامبر اعظم 19/سرلشکر سلامی: برای دفاع از ملت و تمامیت ارضی از هر زمان آماده‌تریم

برای دفاع از کشور و ملت ایران از هر زمان دیگری آماده تر هستیم

مرکز نوآوری‌های ورزشی راه‌اندازی می‌شود

هشدار صریح فرمانده کل سپاه به دشمنان/ ایران اسلامی هرگز مشابه دیگر کشورها نیست

رونمایی از دومین پویش ملی پادکست با محوریت نهج‌البلاغه

در حوزه فرهنگی کار شایسته‌ای در بردسکن انجام نشده است

عکس | برای نخستین بار در ایران؛ ویدئوچک در سکوی داور! – خبرگزاری ورزش ایران

سرلشکر سلامی: امروز از هر زمان دیگری آماده تر هستیم

چرا روی رودخانه آمازون هیچ پلی ساخته نشده است؟

مسمومیت 3 نفر به دلیل مصرف مشروبات الکلی در خراسان شمالی

کتاب «کنج حرم» در قم رونمایی شد

کتاب شهود و مسئله بقای نفس منتشر شد

«نقشهایی به یاد» اثری در ستایش خاطره نویسی

کتاب «روایت بی‌قراری» رونمایی شد

تصاویر/ رونمایی از کتاب «کنج حرم» روایت زندگی شهید «مهدی ایمانی» در قم

«سایه مشکوک» برای نوجوانان روانه بازار نشر شد

ناراحتی خانواده‌های اتیسم از انتشار یک کتاب / عکس‌هایی که جنجال به پا کرد

طوفان الاقصی جهان را با ظلم های رژیم صهیونی علیه فلسطینی ها آشنا کرد

هوش مصنوعی به کمک رسیدگی پرونده‌های مالیاتی می‌آید

افزایش دمای هوا در خراسان رضوی

گام‌هایی برای تجدید‌ حیات بافت فرسوده محله وکیل‌آباد مشهد

پیرزن متهم به قتل از مجازات «قصاص» گریخت

طرح برخورد با موتورسوارن مزاحم در بجنورد اجرا می‌شود

برگزاری دوره تامین مدرس قرآن ویژه دوره ابتدایی در بجنورد