پیام خراسان - مهر / خراسان جنوبی اگر چه مهد تولید زرشک بی دانه کشور و جهان است اما هنوز این محصول به جایگاه اصلی خود نرسیده و امسال خشکسالی نیز برداشت آن را 35 درصد کاهش داده است.
زرشک سرخ و بی دانه خراسان دردانه قیمتی جنوب خراسان بوده و در کنار زعفران و عناب گنجینه گوهرهای بی بدیل این دیار را تشکیل می‌دهد، استان خراسان جنوبی مهد تولید و رتبه اول تولید زرشک کشور و جهان را دارد.

آری این درختچه سودمند که هنوز قدر و قیمت آن را نه تنها در ایران بلکه در دنیا نشناخته‌اند، اما بیش‌از 40 هزار خانوار مردم خطه خراسان‌جنوبی از برداشت و فروش این محصول ارتزاق می‌کنند.
از خواص زرشک بسیار آمده و حتی در کتب ابن سینا از این میوه پرخاصیت یاد شده و امروزه نیز خواص جدیدی از آن کشف شده که این امر بر قیمت آن افزوده است.
با وجود این همه خواص و ارزش اما باز هم مشکلاتی برای تولید، فرآوری، ارزش افزوده و فروش آن وجود دارد که این مشکلات موجب دلسردی کشاورزان سخت‌کوش استان شده است.
از دو سال گذشته برگزاری جشنواره زرشک در استان کلید خورد و امسال به عنوان سومین سال پیاپی این جشنواره برگزار خواهد شد که نباید از دستاوردهای بسیار خوب آن چشم‌پوشی کرد.

مشکلات پیش‌روی زرشک کاران
رضا غلامی یکی از کشاورزان و صادرکنندگان زرشک در یکی از روستاهای بیرجند اظهار داشت: هر چند در حال حاضر قیمت زرشک نسبت به گذشته افزایش داشته اما بازهم به جایگاه اصلی خود نرسیده است.
وی تصریح کرد: تولید و کاشت و برداشت زرشک مشکلات خاص خود را دارد و با توجه به اینکه این محصول با آغاز فصل سرما برداشت می‌شود این امر خود برای کشاورزان مشکل‌ساز بوده به طوری که در این زمان کارگر کم شده و محصول نیز هر آن امکان سرمازدگی دارد و این امر بر هزینه‌های کشاورزان می‌افزاید.
غلامی یادآور شد: علاوه بر این موضوعات خشکسالی‌های متوالی نیز ضربه سنگینی به کشاورزان وارد کرده و بسیاری از محصولات از جمله زرشک درگیر آفت هستند.
وی بیان کرد: نبود بارگاه‌های بهداشتی و همچنین سردخانه‌هایی برای نگهداری محصول تا زمانی که بازار خوبی برای محصول کشاورز پیدا شود از دیگر مشکلات بر سر راه زرشک کاران است.
غلامی گفت: در بحث فروش محصول زرشک متأسفانه هنوز این محصول آنچنان که باید برای مردم شناخته نشده و اکثر مردم تنها آن را در پلو استفاده می‌کنند در حالی که اگر این محصول شناخته شود و مورد فرآوری قرار گیرد مطمئناً بازار بهتری خواهد داشت.
وی در پایان از دولت خواست تا با اعطای تسهیلات کم بهره کشاورزان را در این بخش حمایت کند.

دستاوردهای مهم جشنواره زرشک در خراسان‌جنوبی؛ از افزایش قیمت تا افزایش تولید
رئیس اتاق تعاون خراسان‌جنوبی در ادامه اظهار کرد: نخستین ظرفیت استان خراسان‌جنوبی که مردم پایه بوده و سفره‌های مردم به طور مستقیم با آن سر و کار دارند کشاورزی بوده که سهم عمده‌ای در اقتصاد استان دارد.
حسینی با اشاره به محصولات عمده کشاورزی در استان از جمله زرشک، زعفران، دانه‌های گیاهی، عناب، گل محمدی و غیره افزود: با توجه به اینکه کشاورزی حرفه اصلی بسیاری از مردم این استان بوده باید این بخش به گونه‌ای مدیریت شود که مردم خودشان بخش زیادی از تولید و فروش را عهده‌دار باشند که اگر این امر محقق گردد به طور حتم به اقتصاد مردم استان کمک بزرگی خواهد شد.
رئیس اتاق تعاون خراسان‌جنوبی با بیان اینکه بین 36 تا 40 هزار خانوار در استان از طریق تولید زرشک ارتزاق می‌کنند، اضافه کرد: در سال گذشته جشنواره زرشک توسط اتاق تعاون با همکاری سازمان جهاد کشاورزی برگزار شد که دستاوردهای بسیار خوبی داشته است.
حسینی بیان کرد: در سه سال گذشته صادرات زرشک استان 150 تن بوده ولی امسال بعد از گذشت دو سال و برگزاری دو جشنواره زرشک این میزان به 700 تن رسیده و این یکی از دستاوردهای بزرگ برگزاری این گونه جشنواره‌ها است.
وی ادامه داد: این آمار نشان می‌دهد وضعیت فروش محصول زرشک در استان بهبود یافته به طوری که اگر در سه سال گذشته انبارها پر از زرشک خشک بوده و نمی‌توانستیم آن را به فروش برسانیم الان به جایی رسیده که هیچ محدودیت فروشی وجود ندارد.
رئیس اتاق تعاون خراسان‌جنوبی با اشاره به افزایش قیمت زرشک در سال‌های اخیر گفت: در سه سال گذشته که زرشک تر کیلویی 7 هزار تومان بوده ولی الان و در سال گذشته کیلویی بالغ بر 40 هزار تومان رسیده و این امر دلگرمی بزرگی برای بهره‌برداران این محصول است.
حسینی ادامه داد: این دستاوردها نشان می‌دهد در یک بازه زمانی نه چندان بلند مدت می‌توانیم یک سری از اقدامات را انجام داده تا به اقتصاد مردم پایه کمک شود.

پیش‌بینی برداشت 118 تن زرشک تر در استان
اکبری، سرپرست سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی نیز در ادامه با اشاره به وضعیت استان در مورد محصول زرشک اظهار داشت: استان خراسان جنوبی 98 درصد تولید زرشک بی‌دانه کشور را به خود اختصاص داده و حتی در سطح جهان هم جایگاه تولید این محصول در استان منحصر به فرد است.
وی تصریح کرد: تعداد بهره برداران زرشک در استان حدود 38 هزار نفر هستند.
سرپرست سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی با بیان اینکه درختچه زرشک در برابر کم آبی و شوری مقاومت خوبی دارد و از جمله محصولات مورد توجه در الگوی کشت استان محسوب می‌شود، یادآور شد: بر اساس آمار سال 1402 سطح زیر کشت زرشک 27 هزار و 222 هکتار بوده که بیشتر سطح مذکور به شهرستان‌های قاین ، بیرجند، زیرکوه و درمیان اختصاص دارد.
اکبری بیان داشت: در سال جاری پیش بینی می‌شود 118 هزار تن محصول زرشک تر از باغات استان برداشت شود.
کاهش 35 درصدی تولید زرشک با ضربه خشکسالی
وی ادامه داد: با توجه به گرمای کم سابقه تابستان امسال این مقدار نسبت به سال گذشته حدود 35 درصد کاهش خواهد داشت.
سرپرست سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی گفت: در حوزه صنایع تبدیلی و غذایی در استان تاکنون 33 پروانه بهره برداری بسته بندی زرشک و 10 پروانه بهره برداری فرآوری زرشک صادر شده است.
اکبری اضافه کرد: همچنین برای اخذ تسهیلات نیز متقاضیان این حوزه در اولویت قرار دارند.
وی با بیان اینکه برگزاری جشنواره‌های ملی و استانی در خصوص محصولات شاخص استان از جمله محصول زرشک نقش زیادی در معرفی این محصولات داشته است، تصریح کرد: امید است از جمله نتایج آن جذب سرمایه گذاران و فعالین اقتصادی جهت توسعه صنایع تبدیلی و فرآوری داشته باشد.
طرح‌های در حال اجرا در مورد زرشک
سرپرست سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی افزود: با توجه به اهمیت توسعه صنایع تبدیلی و فرآوری جهت افزایش ارزش افزوده محصول زرشک و توسعه مشاغل جانبی مرتبط با آن مدیریت صنایع استان در این خصوص اهتمام ویژه دارد لیکن فعالیت بیشتر در این حوزه از ضروریات می‌باشد.
اکبری با اشاره به اینکه از مهر ماه سال 1401 مرکز ترویج و توسعه فناوری عناب و زرشک استان در شهرستان قاین شروع به فعالیت کرده که جهت پیشبرد مباحث علمی و پژوهشی فعالیت دارد، بیان داشت: از جمله فعالیت‌های این مرکز علاوه بر برگزاری کلاس‌ها و کارگاه‌های آموزشی برای باغداران، پیگیری ثبت جهانی نظام میراثی زرشک بی‌دانه در استان خراسان جنوبی می‌باشد.
وی افزود: در حال حاضر از جمله طرح‌های در حال اجرای مرتبط با محصول زرشک می‌توان به طرح بررسی کیفیت محصول زرشک در استان و راهکارهای ارتقا کیفیت آن و علت دانه سفیدی و ریزش قبل از موعد زرشک و راه‌های کاهش آن اشاره کرد که اجرای آنها مراحل نهایی خود را طی می‌کند.